2-laboratoriya ishi Keramik materiallarni haqiqiy zichligini aniqlash Laboratoriya ishining maqsadi «Keramik materiallarni haqiqiy zichligini aniqlash»

3. Umumiy ma`lumotlar

Material massasining mutlaqo zich holatidagi hajmiga bo`lgan nisbatiga teng fizik kattalik materialning haqiqiy zichligi deb ataladi. Ularni qurilishda qo`llashdan avval shu kabi xossalarini aniqlash zarur.

Keramik materiallarning haqiqiy zichligi quyidagi tartibda aniqlanadi.

4. Ishni bajarish tartibi

4.1. Haqiqiy zichlikni aniqlash

Haqiqiy zichlik ρ (kg/m³) quyidagi formula bo`yicha topiladi:

ρ = m/V,

bu yerda: m – materialning massasi, kg; V – materialning hajmi, m³

Tosh materialning haqiqiy zichligini aniqlash uchun tanlab olingan va puxta aralashtirilgan o`rtacha namunadan tarozida 200-220g tortib olinadi. Namuna quritish javonida 110±5<sup>0</sup>C haroratda doimiy massagacha quritiladi, so`ngra chinni hovonchada tuyiladi. Hosil bo`lgan kukun to`rining nomeri 02, ya`ni ko`zlarining kattaligi 0,2X0,2 mm bo`lgan elakdan o`tkaziladi. Elakda elangan kukundan tarozida 180 grammchasi tortib olinib, 110±5⁰C haroratda yana quritiladi, so`ngra eksikatorda uy haroratigacha sovutiladi va sinovdan o`tkazilguniga qadar eksikatorda saqlanadi.

Qattiq materialning haqiqiy zichligi Le Shatel`ye hajm o`lchagichida aniqlanadi (2-rasm). Bu asbob bo`yni ingichka va hajmi 120-150sm<sup>3</sup> bo`lgan shisha kolbadan iborat; kolba boynining o`rta qismi yo`g`onlashtirilgan (dumaloq shakl berilgan); shu dumaloq qismdan yuqoriga va pastga ikki chiziq tortilgan, kolbaning mazkur chiziqlar orasidagi hajmi 20 sm<sup>3</sup> ni tashkil etadi. Uning bo`yni chiziqlar yordamida darajalarga bo`lingan, har bo`limning qiymati 0,1 sm³.

3-rasm. Le Shatel`ye

hajm o`lchagichi:

1- hajm o`lchagich;

2- suvli idish;

3- termometrlar

Hajm o`lchagichga uning nol chizig`iga yetkazib suvsizlantirilgan kerosin yoki spirt, ya`ni kukunga nisbatan inert hisoblanuvchi suyuqlik quyiladi. So`ngra hajm o`lchagichning suvdan (nol chiziqdan) yuqorigi qismi filtr qog`oz bilan artib quritiladi. Keyin hajm o`lchagich 20<sup>0</sup> C bo`lgan suvli shisha idishga joylanadi. Sinov paytida asbob suvli idishda turaveradi. Hajm o`lchagich suv betiga ko`tarilmasligi, ya`ni qalqib chiqmasligi uchun uni shtativga mahkamlab qo`yish kerak, lekin bunda kolba bo`ynining darajalarga bo`lingan qismi suvga botib turishi kerak.

Eksikatordagi tayyor namunadan tarozida 0,01g gacha aniqlikda 80g tortib olinadi va shu material uskunaga varonka orqali qoshiqda oz-ozdan tashlab turiladi. Hajm o`lchagichdagi suyuqlikning eng so`nggi va dastlabki sathlari orasidagi tafovut uskunaga solingan kukunning hajmini bildiradi. Kukun qoldig`i tarozida tortiladi. Hajm o`lchagichdagi kukunning massasi materialni tarozida birinchi marta va ikkinchi marta tortish natijalari o`rtasidagi tafovutga teng.

Materialning haqiqiy zichligi ρ kg/m³ quyidagi formula bo`yicha hisoblab topiladi: