2– Laboratoriya ishi Bir fazali va uch fazali to’g’irlagichlar shakli, ishlash jarayoni

2– Laboratoriya ishi

Bir fazali va uch fazali to’g’irlagichlar shakli, ishlash jarayoni

I. Ishning maќsadi: Boshqarilmaydigan va boshqariladigan yarim o'tkazgich to'g’rilagich tavsifini o'rganish.

II. Ishni bajarish tartibi:

1. To'g‘rilagich parametrlari bilan tanishib, tegishli o'lchash asbolarini tanlang.

2. 33 – rasmda ko'rsatilgan sxemani 4 – plata asosida yiѓing.

3. Agar sxema to'g‘ri yiѓilgan bo'lsa, ko'prik sxemali bir fazali to'g‘rilagich kirishiga LATR vositasida 220 V bering.

4. To'g‘rilagichni elektr lampalari bilan yuklab, to'g‘rilangan tok va kuchlanish qiymatlarini 16 – jadvalga yozing (bunda ostsillografdagi tok tasvirini kalkaga tushiring).

5. 34 – rasmda ko'rsatilgan ko'prik sxemali uch fazali to'ѓrilagich sxemasini 4 – plata asosida yiѓing.

6. Agar sxema to'ѓri yiѓilgan bo'lsa to'ѓrilagich kirishiga 3 ~220 V kuchlanish bering.

7. Yuklanish tokini elektr lampalari bilan o'zgartirib, to'ѓrilangan tok va kuchlanish qiymatlarini 17–jadvalga yozing (bunda to'g‘rilangan tok ostsillogrammasini kalkaga tushiring).

8. 35 – rasmda ko'rsatilgan bir fazali boshќariladigan to'g‘rilagich sxemasini 4 – plata asosida yiѓing.

9. Agar sxema to'ѓri yig‘ilgan bo'lsa, tiristorning anod zanjiriga LATR orqali ~220 V boshqaruvchi elektrod zanjiriga esa boshќarish blokidan olingan tegishli signal Ub ni bering.

10. Elektr lampalari bilan to'g‘rilagichni yuklab, undan olingan tok va kuchlanish qiymatlarini 18 – jadvalga yozing. (Bunda turli kechikish burchaklari α va Ub = const da tegishli tok va kuchlanishlar olinadi).

III. Elektr zanjiri sxemalari

Ko’prik sxemali diodlardan iborat to’g’irlagich sxemasi.



Uch fazali ko’prik sxemali to’g’irlagich sxemasi
Тiristorli to’g’irlagich sxemasi

1. Таjriba natijalarini qayd etish jadvallari

16 –jadval

		Bitta lampa	Ikkita lampa	Uchta lampa
U1	B
I1	A

17 – jadval
		Bitta lampa	Ikkita lampa	Uchta lampa
UТ	B
IТ	A

18 – жадвал

		^1Λампа	^2Λампа	^3Λампа	^1Λампа	^2Λампа	^3Λампа	^1Λампа	^2Λампа	^3Λампа
UT	B
IT	A
^Uул	В		Uб	=	сon	st
α	град	1  сonst			 2  сonst			 3  сonst

II. hisoblash va tasvirlar


Olingan natijalar asosida yarim o'tkazgichli to'ѓilagichning tashќi
xarakteristikasi
Ut
f (It )
ni chizing.


III. Laboratoriya ishi bo'yicha xulosa


Laboratoriya ishini bajarib bo'lganingizdan keyin yarim o'tkazgichli to'g‘rilagichda ro'y beradigan fizik jarayonlar, uning ulanish sxemalari va ish rejimlari, qo'llanilish soћalari ћaqida fikrlang va xulosa qiling.
II. Mustaqil tayyorlanish savollari
1. To'g‘irilagich deb nimaga aytiladi va ular qanday bo'ladi?
2. To'g‘irilagich ќanday ulanish sxemalariga ega va bu sxemalarning kamchilik ћamda afzalliklari nimadan iborat?
3. To'g‘rilagichlarning volt – amper tavsiflari qanday olinadi?
4. To'g‘irlangan tok, kuchlanish va ќuvvatlar turli sxemalarda qanday ћisoblanadi?
5. Boshqarilmaydigan va boshqariladigan to'g‘rilagichlar qanday maqsadlar uchun