2 Ишлаб чиқариш, тақсимот, айирбошлаш, истеъмол жараёнлари

Қоғоз пуллар - тўлақонли пулларни тақдим этувчи пул белгиларидир. Тарихий жиҳатдан олганда, қоғоз пуллар металл пуллар муомаласи асосида келиб чиққан.

Илк қоғоз пуллар эрамизнинг XII асрида Хитойда, Европа ва Америкада эса – фақат XVII-XVIII асрларда пайдо бўлди. Россияда қоғоз пуллар (ассигнациялар) 1769 йилда жорий этилган.

ИНФЛЯЦИЯ
Бу пул муомаласи қонунлари бузилиши натижасида қоғоз пулларнинг мамлакатда яратилаётган товар ва хизматларга нисбатан ортиб кетишидир.
Натижада
Пул қадрсизланади
Инфляциянинг асосий турлари
Инфляциянинг таъсири
Инфляциянинг олдини олиш усуллари
Пул муомаласини барқарорлаштириш усуллари

Пулнинг металлистик назарияси

Ғарбий Европада бошланғич капитал жамғариш даврида савдо буржуазиясининг манфаатларини объектив акс эттирадиган пулларнинг металлистик назарияси вужудга келди. Металлистик назария тарафдорлари – У.Стаффорд (1554-1612), Т.Мен (1571-1641), Д.Норс (1641-1691) ва бошқалар – тангаларнинг ишдан чиқишига қарши бўлиб, металларнинг барқарор муомалада бўлишини ёқлаб чиқишди. Уларнинг назарияси учун давлатнинг бойлигини пуллар билан, пулларнинг ўзини эса – асл металлар билан бир хил деб тушуниш характерли эди. Улар пулларнинг моҳиятини асл металларнинг ижтимоий хусусиятлари эмас, балки табиий хусусиятлари билан боғлашган, пулларга ижтимоий, ишлаб чиқариш муносабати сифатида қарашмаган, балки уларни буюм деб билишган. Шунинг учун улар пулларнинг тўлақонли тангаларни талаб қиладиган функцияларини, айниқса, жаҳон пуллари ва ғазналар функцияларини мутлоқлаштиришган.

Пулнинг номиналистик назарияси

Римлик ва ўрта асрлик юристлар классик номинализмнинг яратувчилари эди. Номинализмнинг «иккинчи бор ўзини ўнглаб олиши» меркантилистларнинг металлистик назарияси танқиди билан боғлиқдир. Номиналистлар шунга асосланадики, уларнинг фикрича, пуллар – бу фақат товарлар айирбошлашига хизмат қиладиган идеал ҳисоб бирликлари, маҳсулот, давлат ҳокимиятининг натижаси ҳисобланади. XVII-XVIII асрларда амал қилган ўлчовнинг идеал пул бирлиги назариялари ўз моҳиятига кўра номиналистик тусда бўлган. Бу назария тарафдорлари – Ж.Локк (1632-1704), Ж.Беркли (1685-1753), Ж.Стюарт (1712-1780) – пул бирликларининг номлари (фунт стерлинг, талер, франк) «қийматнинг идеал атомлари»ни ифодалайди, деб фараз қилишган.