|
7-bilet
1. tenglama kuch ta'siri ostidagi chekli o'lchamli jism harakatini o'zgarishini jism deformatsiyalanmayotgan va ilgarilanma harakatlanayotgan sharoitlardagina ifodalaydi. Aks holda jismning har xil nuqtalarini tezlanishlari bir xil emas va jism harakatining o'zgarishini butunlay jismning tezlanishi a yagonaligidan foydalanib tavsiflab bo'lmaydi. Chekli o'lchamli jismlardan farqli moddiy nuqtalar uchun tenglama to’g’ri. Shuning uchun moddiy nuqta harakatining asosiy qonunini xuddi matematik yozuv sifatida harash kerak: moddiy nuqtaning tezlanishi uni yuzaga keltirayotgan kuchga to’g’ri proportsional, yo'nalishi bir xil va moddiy nuqtaning massasiga teskari proportsional.
Nyuton mexanikasida moddiy nuqtaning massasi vaqt t ga bog’liq emas, tezlanish esa  Nyutonning uchinchi qonuniga asosan sistema I-nchi va k-nchi nuqtalarining o'zaro ta'sir kuchi modul bo'yicha teng va yo'nalish bo'yicha harama-harshi: Fki= - Fjk, demak Fik + Fki=0 va sistemadagi hamma ichki kuchlarning yig’indisi 
2. Molekulyar-kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi. Ideal gaz quyidagi shartlarga bo`ysunadi:
1.Gaz elastik shartlarga o`xshagan va tartibsiz harakatlanuvchi molekulalardan iborat.
2.Molekulalar orasidagi kuchlar faqat ular bir-biriga urilgandagina ta’sir qiladi.
3.Molekulalarning o`lchamlari molekulalar orasidagi o`rtacha masofaga nisbatan nazarga olmasa bo`ladigan darajada kichik. Тartibsiz harakatlanayotgan gaz molekulalari idish devoriga ma’lum kuch bilan uriladi. Birlik yuzaga kelib urilgan molekulalarning ta’sir kuchlari yig`indisi bosimni hosil qiladi. Bu bosimni ifodalovchi tenglamaga gazlar kinetik nazariyasining asosiy tenglamasi deyiladi.bo`lgan kub shaklidagi idishi olamiz. Uning ichida bir hil m massali n ta molekula joylashgan bo`lsin. Molekulalar faqat o`zaro perpendikulyar 3 ta yo`nalishda harakatlanadi deb faraz qilamiz. Idishning yuzalari va bosim hamma yerda bir hil bo`lgani uchun yuzalarga tomon yo`nalgan molekulalarning soni bir hil bo`lib n ga teng . Har qaysi qarama- qarshi devorlarga tomon yo`nalgan molekulalar soni nBu tenglamani keltirib chiqarish uchun qirralari 1 tezlik bilan devorga tik yo`nalgan bo`lsa, devorga urilgandan so`ng uning impulsini o`zgarishi=1/3 n.
3. Distillangan suv elektr tokini o`tkazmaydi. Agar unga ozroq tuz qo`shilsa elektr tokini o`tkazuvchiga aylanadi. Ba’zi moddalarning suvdagi eritmasi elektr tokini o`tkazish qobiliyatiga, ya’ni zaryad tashuvchi zarralarga ega bo`lib qolar ekan. Erituvchida eriganda ionlarga ajraladigan moddalarga elektrolitlar deyiladi. Elektrolitlarda zaryad tashuvchi zarralar ionlar bo`ladi. Shuning uchun ham bunday o`tkazuvchanlikka ionli o`tkazuvchanlik deyiladi. Ionlarning vujudga kelishiga sabab, elektrolit eriganda uning molekulalari, erituvchi molekulalarining elektr maydoni ta’sirida musbat va manfiy zaryadlangan ionlarga ajralishidir. Elektrolitdagi ionlarning tashqi maydon ta’siridagi batartib harakatiga elektrolitlarda elektr toki deyiladi.
8-Bilet
1. Aylanma va ilgarilanma harakat qonunlari orasida o`xshashliklar bo`lib, aylanma harakatlarda kuch o`rniga kuch momеnti, massa o`rniga inеrtsiya momеnti to`g`ri kеladi. Endi jismning harakat miqdori orasidagi o`xshashlikni ko`rib chiqaylik. Aylanma harakatda , harakat miqdorini o`rniga jismning o`qqa nisbatan harakat miqdori momеnti olinadi.mi massaga ega bo`lgan alohida zarrachaning harakat miqdori momеnti Li, aylanish o`qidan zarrachagacha bo`lgan masofa i ni, zarrachaning harakat miqdoriga ko`paytmasiga tеng. Aylanma harakatda i i i bo`lgani uchun. L = J Shunday qilib, aylanma harakat qilayotgan qattiq jismning harakat miqdori momеnti, aylanish o`qiga nisbatan inеrtsiya momеntini burchakli tеzlikka ko`paytmasiga tеng
2. Fransuz muhandisi Karno Nikola Leonar Sadi 1824-yili «Olovning harakatlantiruvchi kuchi haqida mulohazalar* asarida issiqlik va ishning o'zaro bir-biriga aylanishi to'g'risidagi masala yechimini to'g'ri topgan. Hozirgi kunda ham bu yechim natijasi o'z kuchini yo'qotgan emas.Karno siklining diagrammasidagi 1, 2 nuqtalar oralig'ida sistemaga keltirilgan issiqlik miqdori qf = Aq=AU+ PAV=AU+AA bo'lsa-da (sistema sifatida ideal gaz olinganida), uning izotermik jarayonda ichki energiyasining o'zgarishi AU= 0 bo'lgani uchun gazning bajargan ishi quyidagicha ifodalanadi: AX = PAV=P{V2- Vx). Ax ishning kattaligi sistemaga kiritilgan issiqlik miqdoriga teng. Sikl diagrammasining 2, 3 nuq-talari oralig'ida ishchi gaz o'zi-ning ichki enei2iyasining kama-yishi hisobiga adiabatik kenga-yib, ya'ni tashqi muhit bilan issiqlik almashmasdan ish bajaradi (2.7-rasm). Jarayonning 3, A nuqtalari oralig'ida sistemadan issiqlik miqdori tashqi muhitga (T2 = const) o'zgarmas tempe-raturada chiqariladi. Shu davrda sekinlik bilan siqilish ham davom eiaai. du uuimua sistemaning bajargan ishining kattaligi sarflangan issiqlik miqdoriga teng bo'ladi, ya'ni q2 = Aq = (qx-q2)=A2. (70)
Ish moddasi adiabatik siqilsa (4, 1 nuqtalar oralig'i), uning ichki energiyasi ortadi. Bu siqilish jarayonida gaz ustida ish bajarilsa, uning termodinamik parametrlari o'zgaradi. Shunda muayyan shart va talablar bajarilganida, sistemaga tashqaridan issiqlik kiritmasdan ham foydali ish bajarish mumkin bo'ladi.
Karno siklining /2diagrammasi ikkita izoterma (kengayish va siqilish) hamda ikkita adiabata (kengayish va siqilish) lardan tashkil topgan
3 . Elektrostatik maydonning shu nuqtasining kuchlanganligi deb unda joylashtirilgan birlik musbat zaryadga ta’sir etuvchi kuch bilan aniqlanadigan kattalikka aytiladi. Agar maydonni musbat zaryad hosil qilsa, tashqariga sinash zaryadini itarish tomonga), agar maydonni manfiy zaryad hosil qilsa, zaryad tomonga (sinash zaryadini tortish tomonga) yo`nalgan bo`ladi.
Rasmda musbat va manfiy zaryadlarning A nuqtada hosil qilgan maydon kuchlanganliklari ko`rsatilgan. SI da elektr maydon kuchlanganligining birligi Kuchlanganlik chiziqlari. Elektr maydonini kuchlanganlik chiziqlari yordamida grafik ravishda tasvirlash ancha qulaydir.
Maydonning kuch chiziqlari yoki kuchlanganlik chiziqlari deb, har bir nuqtasiga o`tkazilgan urinma maydonning shu nuqtasining kuchlanganlik vektori yo`nalishi bilan mos keluvchi chiziqlarga aytiladi. Kuchlanganlik chiziqlari hech qachon kesishishmaydi. YOpiq chiziq xarakteriga ega emas.Ularning boshlanish va tugash nuqtalari mavjud yoki cheksizlikka borib tugashadi.
9-bilet
Mexanik ish. Kuch yo’nalishi ko’chish yo’nalishi bilan mos tushgan holda kuch modulini ko’chish moduliga ko’paytmasiga teng bo’lgan A skalyar kattalik kuchning ishi deb ataladi. A=FScos Bunda: A – bajarilgan ish F- jismga ta’sir qiluvchi kuch S - o’tilgan yo’l - kuch va ko’chish orasidagi burchak 1m=1kg S birligi A=1J=1NA=F  1m = 
Do'stlaringiz bilan baham: |
