2. Havo liniyalari tayanchlarini o’rnatish. Havo liniyari tayanchlarining jixozlarini o’rganish. Tayanch so’z va iboralar

2.0‘zgaruvchan tok mashinalari. 0‘zgaruvchan tok mashinalari statorining chulg‘ami asinxron va sinxron elektr motorlarda bir xil belgilanadi. Stator chulg'amlari ochiq, yulduz va uchburchak sxema- larida (2-rasm) ulanishi mumkin. Bu sxemalarda quyidagicha belgilashlar ko'zda tutilgan (1-jadval):


1-jadval
ASINXRON MOTORLAR CHULG‘AMLARI CHIQISH UCHLARINING BELGILANISHI

Chulg‘amlaming ulanish sxemasi	Chiqish uchlari boshining belgilanishlari	Chiqish uchlari oxirining belgilanishi
Ochiq sxema:
birinchi faza	Cl	C4
ikkinchi faza	C2	C5
uchinchi faza	C3	C6
Yulduz sxemasi:
birinchi faza	Cl
ikkinchi faza	C2
uchinchi faza	C3
Uchburchak sxemasi:
birinchi faza	Cl
ikkinchi faza	C2
uchinchi faza	C3

7-rasm.Stator chulg‘amining chiqish uchlarini tekshirish sxemalari:
a — bitta-bittadan ulab; b — juft- juft ulab; Вva О— chulg'amlarning boshi va oxri

Stator chulg‘amlarini ochiq sxemada ulash eng ko‘p tarqalgan. Odatda, motor pasportida ikki xil kuchlanish ko'rsatiladi: 220/380 va 380/660 V. Ta’minlovchi tarmoqning vazifasiga qarab, chulg‘am- lardan chiqarilgan oltita sim chulg'amlami osongina yulduz usulida ulash (buning uchun Cl, C2 va C3 uchlar o‘zaro tutashtiriladi) yoki uchburchak usulida ulash (buning uchun mos holda Cl — C6, C2 — C4 va C3 — C5 uchlar o‘zaro tutashtiriladi) imkonini beradi (8.6-ct rasm). Masalan, 220/380 V kuchlanishga mo‘ljallangan mo- torlar statorining chulg'amlari 380 V li tarmoq uchun yulduz usulida va 220 V li tarmoq uchun uchburchak usulida ulanishi mumkin.

Stator chulg‘amida belgi bo‘lmasa, o‘zgaruvchan tok mashinalari chulg‘amlarining uchlari to‘g‘ri ulanganini tekshirish kerak (7- rasm).
Ta’minlovchi manba (akkumulator yoki quruq element) fazalar- dan biriga almashlab ulagich yordamida ulanadi (7-a rasm), bosh- qa fazalarning chiqish uchlariga esa voltmetr PV ni shunday ulash kerakki, bunda ta’minlovchi manbadan kuchlanish berilganda asbob mili o‘ngga surilsin. Bu holda batareyaning «musbat» va voltmetr- ning «manfiy» fazalarining bir xil nomli chiqish uchlariga ulanadi.
Chiqish uchlari belgilarining to‘g‘riligi fazalami jufl-juft qilib ulash bilan ham tekshiriladi. Ikkita ketma-ket ulangan chulg'amlar yoki fazalar ta’minlovchi manbaga, uchinchisi esa voltmetrga ulanadi. Agar birirfchi ikkita chulg‘am bir xil nomli chiqish uchlariga ulangan bo‘lsa (7-h rasm), batareya ulanganda voltmetr mili og‘maydi.