243-модда. Мажбуриятни муддатидан илгари бажариш
Агар қонун ҳужжатлари ёки шартномада назарда тутилган бўлса ёхуд мажбуриятнинг моҳиятидан ёинки иш муомаласи одатларидан ёки одатда қўйиладиган бошқа талаблардан англашилса, қарздор мажбуриятни муддатидан илгари бажаришга ҳақли, кредитор эса –– ижрони муддатидан илгари қабул қилиши шарт.
32. Shaxsning foyda ko‘rish maqsadida, tavakkal qilib tovar ishlab chiqarish (ish bajarish, xizmat ko‘rsatish) bilan shug‘ullanish ixtisoslashgan faoliyatga aylangan taqdirdagina bunday faoliyatning ishtirokchilarini tadbirkorlar deb hisoblash mumkin. Agar fuqaro bunday harakatlarni alohida hollardagina (vaqti-vaqti bilan) foyda ko‘rishni o‘z oldiga maqsad qilib qo‘ymay amalga oshirgan taqdirda, masalan, o‘zidagi ortiqcha qishloq xo‘jalik mahsulotlarini yoki keraksiz bo‘lgan boshqa ashyolarni sotishi yoki ishlarni bajarib berish uchun shartlashib va u bajarilganligi uchun haq olinadigan bo‘lsa, bunday faoliyatni tadbirkorlik faoliyati deb bo‘lmaydi, chunki bu kabi munosabatlar fuqarolik huquqi normalari bilan tartibga solinadi. Shuningdek, bank muassasalariga foiz olish maqsadida jamg‘arma qo‘ygan fuqarolar, qimmatli qog‘ozlar sotib olgan shaxslar ham tadbirkorlar hisoblanmaydi.
Tadbirkorlik huquqi subyektiga quyidagicha tushuncha berish mumkin: tadbirkorlik faoliyatini amalga oshiruvchi, o‘zining mulkiga, tadbirkorlik huquq va majburiyatlariga ega bo‘lgan, o‘z faoliyati yuzasidan mustaqil davogar va javobgar bo‘la oladigan va o‘zining huquqlarini himoya qilish uchun sudga murojaat qila oladigan (yuridik shaxs maqomini olgan) turli mulk shakllariga mansub korxonalar va ularning tuzilmalari hamda yuridik shaxs tashkil etmasdan tadbirkorlik faoliyatini amalga oshiruvchi – yakka tadbirkor maqomiga ega bo‘lgan fuqarolar, shuningdek tadbirkorlik huquqiy munosabatlarda ishtirok etayotgan davlat va uning vakolatli idoralari hisoblanadi.
Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda quyidagilarni tadbirkorlik huquqining subyektlarining o‘ziga xos belgilari hisoblanadi:
davlat ro‘yxatidan o‘tganligi;
muayyan faoliyat turlari bilan shug‘ullanishlari uchun, albatta, ruxsatnoma (litsenziya)ga ega bo‘lishligi;
o‘z mol-mulkiga ega bo‘lishligi;
tadbirkorlik huquq va majburiyatlariga ega bo‘lishi;
o‘z mol-mulki doirasida mustaqil javobgarligi;
o‘zlarining buzilgan huquqlarini va qonuniy manfaatlarini sud orqali himoya qilish imkoniyatiga ega ekanligi hisoblanadi.
33. Fuqarolik kodeksi:
Do'stlaringiz bilan baham: |