Asosiy qism. 1. Buyuk Britaniya sug’urta tizimi va uning afzalliklari Buyuk Britaniya sug`urta tizimi.Buyuk Britaniya sug`urta bozorining markazi London xisoblanib, shahar uzining kup qirrali sug`urta faoliyati bilan jaxonda mashxur. Unda jaxondagi yirik sug`urta kompaniyalarining vakolatxonalari mavjud, ular faqat sug`urtalash bilangina emas, balki qayta sug`urtalash bilan ham shugullanadilar. Bular orasida «Lloyd» sug`urta kompaniyasi markaziy o’rin egallaydi.Buyuk Britaniya sug`urta bozorining xususiyati quyidagilardan iborat:Aholiga xizmat kursatadigan pensiya, investistiya kompaniyalari faqat avtomobillargina emas, balki boshqa uy-ruzgor mol-mulklari, javobgarlik, fuqarolik sug`urta va sug`urtaning boshqa turlari bilan ham shugullanadilar;Akstiyadorlar jamiyati hamkorlik sug`urtasi yo’li bilan o’zlariga tegishli sug`urta turlarini amalga oshiradilar;Sug`urta tashkilotlari orasida Lloyd sug`urta tashkiloti markaziy o’rinni egalaydi, unga 400 sug`urta sindikatlari qaraydi. Ular anderrayterlar tomonidan boshqariladi. Bundan tashqari brokerlar tomonidan oddiy va qayta sug`urta shartnomalari tuziladi;Sug`urta tashkilotlari ustidan savdo va sanoat departamentining sug`urta nazorat bo’limi nazorat urnatadi. Sug`urtaning ayrim turlari bo’yicha ruxsat olish uchun departament bo’limiga qator xujjatlar taqdim etiladi;qayta sug`urta xajmi cheklangan bo’lib, 10 dan 20% gacha olingan majburiyat xisobidan qayta sug`urtalanadi;Savdo va sanoat departamenti xuzurida sug`urtalanganlar xuquqini ximoya qilish bo’limi bo’lib, bo’lim ixtiyorida maxsus fond tashkil qilingan, uning xisobidan zarar kurgan sug`urta tashkilotlariga dotastiya beriladi;Buyuk Britaniyada fuqarolik javobgarligining majburiy sug`urtasi mavjud. Transport, uy xayvonlari bundan tashqari buxgalterlar, advokatlarning kasb javobgarligi bo’yicha sug`urta shartnomalari tuziladi;Moliyaviy xisobot auditor tekshiruvidan o’tadiSug`urta tashkilotlari uz foydasidan mol-mulk uchun soliq to’laydilar.Buyuk Britaniya sug’urta bozori Yevropadagi eng katta hisoblanadi, hamda butun jahon bo’yicha 3-o’rinda turadi.Buyuk Britaniya sug’urta bozori Yevropadagi eng katta hisoblanadi, hamda butun jahon bo’yicha 3-o’rinda turadi.Butun dunyo bo’yicha yig’ilgan sug’urta mukofotlarining 9% Buyuk Britaniyaga to’g’ri keladi. Buyuk Britaniya Sug’urtachilari Assotsiatsiyasining xabar berishicha 322 ming ta fuqaro sug’urta sohasida faoliyat olib boradi. Sug’urta badallarining ¼ qismini, ya’ni 40 mlrd £ ni chet eldagi faoliyatdan tushgan mablag’lar tashkil etadi.Aksiyalar bozorida esa sug’urta kompaniyalari 17% investitsiyalarga egalik qiladilar. Har kuni Hayot sug’urtasi bo’yicha 222 mln £ va Umumiy sug’urta bo’yicha 74 mln £ pensiya va sug’urta qoplamalari ko’rinishida to’lab beriladi.Buyuk Britaniya sug’urta kompaniyalari Aksionerlik jamiyatlari O’zaro sug’urtalash jamiyatlari Xorijiy sug’urta kompaniyalari (Do’stlik jamiyatlari ) “Sug’urta kompaniyalari to’g’risidagi qonun” (Insurance Companies Act) 1982. Barcha turdagi sug’urta kompaniyalari ushbu qonunga asoslangan holda faoliyat yuritadilar.
“Sug’urta kompaniyalari to’g’risidagi qonun” (Insurance Companies Act) 1982. Barcha turdagi sug’urta kompaniyalari ushbu qonunga asoslangan holda faoliyat yuritadilar.
“Sug’urta brokerlarini ro’yxatga olish to’g’risidagi qonun” (Insurance Brokers Registration Act) 1977 г. Ushbu qonunga ko’ra o’z nomida “broker” so’zidan foydalanishni hoxlagan har bir tashkilot, qaysi sug’urta sohasi bilan shug’ullanishidan qat’iy nazar, “Sug’urta brokerlarini ro’yxatga olish kengashi” dan ro’yxatdan o’tishi shart. Ushbu kengash o’z-o’zini boshqaruvchi tashkilot hisoblanadi.
Sug’urta bozoridagi barcha vositachilar faoliyati esa Buyuk Britaniya Sug’urtachilari Assotsiatsiyasi Kodeksi (Association of British Insurers)ga asosan olib boriladi.
“Moliyaviy xizmatlar to’g’risidagi qonun” (Financial Services Act) 1986 . Investitsion faoliyatni tartibga soladi (shu jumladan hayot sug’urtasi va pensiya sug’urtasida ham).
1975 yilda qabul qilingan “Polis egalari himoyasi to’g’risidagi qonun”(Policyholders Protection Act)ga asosan Polis Egalari Himoyasi Kengashi (Policyholders Protection Board) tuzilgan. Kengash vazifasi polis egalariga sug’urta kompaniyasi to’lovga qobiliyatliligini yo’qotgan taqdirda barcha zararlarni qoplab berishdan iborat.Sug’urta qonunchiligi: Sug’urta nazortai davlatning “Ishlab chiqarish va savdo departamenti”ning (DTI) Sug’urta bo’limitomonidan olib boriladi. Sug’urta kompaniyalari hamda jismoniy shaxslardan sug’urta faoliyati bilan shug’ullanish uchun DTI litsenziyasi talab etiladi. “Lloyd” sug’urta bozori ishtirokchilari bundan mustasno. “Lloyd” sug’urta bozori o’z boshqaruv organiga ega va unga litsenziyalash huquqi yuklatilgan.
