2. Buyuk Britaniyada sug’urtaning tashkiliy-huquqiy asoslari sug’urta tizimini davlat tomonidan tartibga solinishi

Summa ekstsedent shartnomasi. Bu usulga ko’ra, qayta sug’urtachi riskni qayta sug’urtalashga topshira turib, o’z foydasiga ma'lum bir summadagi pulni ushlab koladi, va qayta sug’urtalashga ushbu summadan tekshiradi. Ushbu summa sug’urtaning ma'lum bir turi yoki yirik risk turiga qarab belgilanadi.
Ekstsedent zarari shartnomasi. Bu kompaniya sug’urta portfellarini katta zarar va kutilmagan zararlardan himoya qilishning eng keng tarqalgan usulidir. Bu mexanizm sug’urta hodisasi yuz bergandan so’ngina ishga tushadi, zarar summasi aniqlangan va bu summa sug’urtalangan summadan katta bo’lishi lozim.
Ekstsedent zarariyligi shartnomasi yoki stop loss. Ushbu shartnomaning mohiyati shundaki, kompaniya o’z manfaatlarini himoya qilgan holda, tsedentning ortishiga moliyaviy zararlarni keltirib chiqarmasligini ta'minlaydi.³
3. YEVROPA SUG’URTA BOZORI
Yevropa dunyoda sug’urta badallarini yig’ish hajmi bo’yicha ikkinchi o’rinda (shimoliy Amerikadan keyin) turadi. 1989 yildan 1999 yilgacha bo’lgan oraliqda, Yevropada, yig’iladigan sug’urta badallarining hajmi mutlok ko’rinishda ikki martaga oshdi.
Dunyo sug’urta badallarida Yevropaning ulushi sezilarli darajada ortishi kuzatilmoqda. Agar, 1995 yilda butun sug’urta badallarining 51,3 foizi shimoliy Amerika hissasiga, 25,9 foizigina Yevropaga to’g’ri kelgan bo’lsa, 1999 yilga kelib, vaziyat butunlay o’zgardi (1-diagramma). Shimoliy Amerikaning ulushi hamon katta bo’lsada, endi u 36 foizni tashkil etadi. Yevropaning ushbu bozordagi ulushi 33 foizni, Osiyoniki esa, 29 foizni tashkil etmoqda. Dunyo sug’urta bozorida «qolgan dunyo» hissasining ikki marta oshishiga qaramasdan, uning salmogi hamon 4 foizni tashkil etmoqda.Hududlar bo’yicha sug’urta badallarini yig’ish hajmi (mlrd. AQSH dollarida)