2-bob. Mavzuni muammolarini tahlil etish va uni mahalliy va xorijiy adabiyotlarda aks ettirilishi

2.2 N.Q Yo’ldoshev qarashlari .Qaror ishlab chiqish texnologiyasi elementlаri hаqidа tushunchа.

Qarorlar qabul kilish texnologiyasining asosiy elementlari qoʼyidagilardan iborat:

- nima kilish kerak (obʼektning mikdori va sifati)?

- qanday xarajatlar bilan erishiladi (resurslar)?

- qanday kilish kerak (kaysi texnologiyasi buyicha)?

- kim kiladi (ijrochilar)?

- kachon kilish kerak (muddatlar)?

- kim uchun kilish kerak (isteʼmolchilar)?

- kaerda kilish kerak (joyi)

- bu nima beradi (iqtisodiy, ijtimoiy, ekologik, texnik samara).

Mazkur savollarga javob berilganidan sung elementlarni vakt buyicha, resurslar va isteʼmolchilar buyicha boglab, qaror¬lar qabul kilish texnologiyasi ishlab chikiladi. Bunda albatta qoʼyilgan talablarni inobatga olish va tegishli uslublarni albatta xisobga olish zarur.

Boshqaruv qarorining elemetnlari.

Аsoslangan qaror boshqariluvchi vaa boshqaruvchi tizimlarning mavjud boʼlishi va taraqqiyoti uchun zarur boʼlgan obʼektiv qonuniyatlarga va aniq vaziyatlarga tayanadi. Shuning uchun boshqarish qarori ilmiy-ijodiy yondashishni talab qiladi. Uning elementlari quyidagilardan iborat: masalaning oʼzi, vositalar, masalaning yechimi uchun zarur boʼlgan javobgarlik, muhlatlar.

Hozirgi vaqtda turli masalalar boʼyicha koʼplab qarorlarqabul qilinadi, ammo ularning bajarilishi darajasi qoniqarli emas. yirik tashkilot rahbarlari kadrlarni tanlash, tayyorlash va joy-joyiga qoʼyish masalasida, turli boʼlimlar orasidagi oʼzaro munosabatlar masalasida qaror qabul qilishda sezilarli qiyinchiliklarga duch kelmoqdalar. Bu vaziyatlar oʼz navbatida ularning bilimiga, tajribasiga va turli darajadagi rahbarlarning qobiliyatiga boђliqdir.

Boshqarish qarorlarining asosiy tarkibiy qismlari quyidagilar hisoblanadi:

I. Maqsadlar.

II. Masalalar.

III. Masalalarni yechish usullari.

IV. Resurslarga nisbatan talablar.

V. Qarorning taʼsir doirasi.

VI. Qarorni bajarilish muddati.

VII. Qarorni amalga oshirish mexanizmlari.

Yaʼni ushbu qarorda masala va muammolar ilgari qabul qilingan yoki kelajakda qabul qilinishi mumkin boʼlgan qarorlar bilan qanday boђlanganligi aniq belgilanadi.

Boshqarish qarorlari qabul qilinishi mumkin boʼlgan qarorlar bilan qanday boђlanganligi aniq belgilanadi.

Boshqarish qarorlari maʼlum xususiyatlarga ega boʼlishi zarur. Ularga quyidagilar kiradi:

I. Qarorning ilmiy asoslanganligi.

II. Qarorlarning dolzarbligi.

III. Qarorlarning birligi.

IV. Qarorlarning adolatliligi – haqqoniyligi.

V. Qarorlarning toʼђri yoʼnaltirilganligi.

VI. Qarorlarning qisqaligi.

VII. Qarorlarning vaqt boʼyicha aniqligi.

VIII. Qarorlarning operativligi.

Yuqoridagilardan maʼlum boʼladiki, boshqarish qarorlarini qabul qilish har qanday boshqarish funktsiyalarini amalga oshirish uchun zarur boђlovchi jarayondir.

Qaror asosan rejalatirilgan va rejalashtirilmagan turlarga boʼlinadi. Rejalashtirilgan qarorlar takrorlanuvchi, ilgaridan aniq vaziyatlarga tegishli boʼlib, ularni qabul qilishga muloxazali yondashishi imkoniyati mavjud.

Rejalashtirilmagan qarorlar asosan tashqi muhit taʼsiri natijasida tashkilotda shakllanuvchi favqulodda vaziyatlarni hal qilish bilan boђliq. Bunday sharoitlarda muloxaza yoki maslaxatlashish asosida qaror qabul qilishga imkoniyat yoʼq.

Shuning uchun bunday qarorlarni rahbarlarning oʼzlari qabul qiladilar. Uning natijasi va samaradorligi rahbarning saviyasi, tajribasi va tadbirkorlik darajasining rivojlanganligiga bog’liq.