22
modulning mantiqiy tuzilishini va ularning interfeyslarini belgilaydi.
Modullashtirish
Modullashtirish - bu dasturiy ta’minot tizimini vazifalarni mustaqil bajarishga
qodir bo’lgan bir nechta diskret va mustaqil modullarga bo’lish usuli. Bu modullar
barcha dasturlar uchun asosiy konstruktsiyalash bloklari vazifasini o’tashi mumkin.
Konstruktorlar modullarni shunday konstruktsiyalashga harakat qilishadiki, bunda
ularni alohida va mustaqil ravishda ishlab chiqilishi va bajarilishi mumkin bo’ladi.
Modulli konstruktsiyalash tasodifan bo’linish qoidalariga bo’ysunadi va muammoni
hal qilish strategiyasini yengadi, chunki dasturiy ta’minotni
modulli
konstruktsiyalashning ko’plab afzalliklari bor.
Modullashtirishning afzalliklari:
−
Kichikroq qismlarni saqlash osonroq;
−
Dasturni funktsional jihatlariga qarab ajratish mumkin;
−
Istalgan darajadagi abstraktsiyani dasturga kiritish mumkin;
−
Ko’p aloqali komponentlar qayta ishlatilishi mumkin;
−
Bir vaqtning o’zida bir necha komponentlar bajarilishi mumkin;
−
Xavfsizlik jihatidan ta’minlangan.
Dasturiy modulni ishlab chiqishda quyidagi tartibga rioya qilish tavsiya etiladi:
−
Modul spetsifikatsiyasini o’rganish va tekshirish, dasturlash tilini tanlash;
−
Algoritm va ma’lumotlar
tuzilishini tanlash;
−
Modulni dasturlash (kodlash);
−
Modul matnini sayqallash;
−
Modulni tekshirish;
−
Modulni kompilyatsiya qilish.
Dasturiy ta’minot modulini ishlab chiqishdagi birinchi qadam, asosan, dastur
tuzilmasini pastdan tutashgan boshqarishdir: modulning spetsifikatsiyasini o’rganib
chiquvchi, uning o’zi uchun tushunarli ekanligiga va ushbu modulni ishlab chiqish
uchun etarli ekanligiga ishonch hosil qilishi kerak. Ushbu qadam oxirida dasturlash
tili tanlanadi: garchi dasturlash tili allaqachon butun dasturiy ta’minot tizimi uchun
oldindan belgilab qo’yilgan bo’lsa-da, shunga qaramay ba’zi hollarda (agar
23
dasturlash tizimi bunga yo’l qo’ysa) ushbu modulni amalga oshirish uchun ko’proq
mos keladigan boshqa tilni tanlash mumkin (masalan, yig’ilish tili).
Dasturiy modulni ishlab chiqishning ikkinchi bosqichida, qo’yilgan
muammoni hal qilish uchun yoki unga yaqin bo’lgan algoritmlar allaqachon ma’lum
yoki yo’qligini aniqlash kerak. Agar mos algoritm topilsa,
undan foydalanish
maqsadga muvofiqdir. Modul o’z funktsiyalarini bajarganda foydalaniladigan
ma’lumotlarning mos tuzilmalarini tanlash asosan ishlab chiqilayotgan modulning
mantiqiy va sifat ko’rsatkichlarini oldindan belgilab beradi, shuning uchun uni juda
mas’uliyatli qaror deb hisoblash kerak.
Uchinchi bosqichda modul matni tanlangan dasturlash tilida tuziladi. Modul
spetsifikatsiyasida ko’rsatilgan funktsiyalarni amalga oshirishda hisobga olinishi
kerak bo’lgan har xil tafsilotlarning ko’pligi osongina juda ko’p
xato va
noaniqliklarni o’z ichiga olgan juda chalkash matn yaratilishiga olib kelishi mumkin.
Bunday modulda xatolarni topish va unga kerakli o’zgarishlarni kiritish juda ko’p
vaqt talab qilishi mumkin. Shuning uchun modul matnini yaratish uchun texnologik
jihatdan asosli va amalda tasdiqlangan dasturlash intizomidan foydalanish juda
muhimdir. Dijkstra birinchi marta bunga e’tiborni qaratdi, tuzilgan dasturlashning
asosiy tamoyillarini shakllantirdi va asoslab berdi. Amaliyotda keng qo’llaniladigan
ko’plab dasturiy fanlar ushbu printsiplarga asoslanadi. Eng keng tarqalgan intizom
- bu bosqichma-bosqich takomillashtirish, bu 8.2 va 8.3-bo’limlarda
batafsil
muhokama qilinadi.
Modulni rivojlantirishning navbatdagi bosqichi dasturiy ta’minot tizimining
sifat spetsifikatsiyasiga muvofiq modul matnini to’liq shaklga keltirish bilan bog’liq.
Modulni dasturlashda ishlab chiquvchi modul funktsiyalarini to’g’ri bajarilishiga
e’tibor qaratadi, to’liq bo’lmagan izohlarni qoldiradi va dastur uslubiga qo’yiladigan
talablarning ayrim buzilishlariga yo’l qo’yadi. Modul matnini sayqallashda u talab
qilinadigan sifatli ibtidoiylikni ta’minlash uchun matndagi mavjud sharhlarni tahrir
qilishi va qo’shimcha izohlarni kiritishi kerak. Xuddi shu maqsadda dastur matni
uslubiy talablarga javob beradigan tarzda tahrirlangan.
Modulni tekshirish bosqichi - bu modulning ichki mantig’ining
xatolarini
24
tekshirishdan oldin (kompyuterda bajarilishidan foydalangan holda) qo’lda
tekshirish, muhokama qilingan dasturlash texnologiyasi uchun ishlab chiqilgan
umumiy printsipni amalga oshirish, dasturiy ta’minotni
ishlab chiqishning har bir
bosqichida qabul qilingan qarorlarni nazorat qilish zarurligi to’g’risida. Va nihoyat,
modulni ishlab chiqishdagi so’nggi qadam modulni tekshirishni yakunlash
(kompilyator yordamida) va modulni nosozliklarni tuzatish jarayoniga o’tishni
anglatadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
