2. Банкларда кредит таваккалчиликини пасайтиришга қаратилган чора-тадбирлар

Дебитор қарзларнинг айланувчанлик коэффициенти (Кда) инвестиция лойиҳасини амалга оширишда аниқланади ва таҳлил қилинади. Аммо бу кўрсаткичга жуда усталик билан ёндошиш лозим. Зеро дебитор қарзлар бизнинг маблағимиз бўлгани билан, ҳали улар бошқа шахслар қўлида. Шу туфайли дебиторлар ҳақида гап кетганда, албатта уларнинг таркибини иккига бўлиб ўрганиш, яъни умумий дебитор қарзлар билан биргаликда уларнинг қанчаси муддати ўтиб кетган дебиторларга тўғри келишини аниқлаш лозим.

Мазкур коэффициенти ҳисоблаш учун сотилган маҳсулот (иш, хизмат) ҳажмини (Q) дебитор қарзларнинг ўртача йиллик қийматига (Д) бўлиш кифоя. Бу қуйидаги формула орқали амалга оширилади:

Q

Кда = -----------;

Д

Мазкур кўрсаткичнинг ҳажми ошиб борса яхши. Агар у 10 га тенг бўлса, дебитор қарзларга қўйилган маблағ бир йилда 10 марта айланганлигидан далолат беради. Қанча тез айланса шунча яхши.

• Дебитор қарзларнинг айланувчанлик муддати (Кдк)ни ифодаловчи коэффициентни икки йўл билан аниқлаш мумкин.
• 360 Д . 360
• Кдк = ------------ 2. Кдк = ---------------
• Кда Q
• Икки ҳолатда ҳам бир хил натижани беради. Ушбу кўрсаткич ҳажмининг кўпайиши дебитор қарзларга қўйилган маблағларнинг айланиш муддатининг ўзайганлигидан далолат беради. Албатта бу ҳолатни ижобий баҳолаб бўлмайди. Шу жиҳатдан ушбу кўрсаткичнинг ҳажми қанча камайиб борса корхона учун шунча яхши, чунки у дебитор қарзларга қўйилган маблағнинг айланиш тезлиги жадаллашганлигидан далолат берад
• Товар ва моддий захираларнинг айланувчанлик коэффициенти (Кза) бир йўла бирқанча хулоса қилиш имконини беради. Мазкур кўрсаткични аниқлаш учун сотилган маҳсулот (иш, хизмат) ҳажмини (Q) товар ва бошқа моддий заҳираларнинг ўртача йиллик қийматига (Тз) бўлинади. Бу учун қуйидаги формуладан фойдаланилади:
• Q
• Кзс = -----------;
• Тз
• Ушбу кўрсаткичнинг ҳажми қанча юқори бўлса ўшанча яхши. У мазкур соҳага қўйилган маблағларнинг тез айланаётганлигидан далолат беради.
•