2. Auditorlik tashkiloti va auditorlarning mustaqilligi

3. Auditor ishlarining sifatini nazorat qilish

Auditor ishlarining sifatini nazorat qilish audit o’tkazish va professional xizmat ko’rsatish chogida audit standartlari va O’zbekiston Respublikasida auditorlik faoliyatini tartibga soladigan boshqa me’yoriy hujjatlar talablariga rioya qilinishini tekshirish uchun qo’llaniladigan tashkiliy tadbirlar, uslublar va amallar tizimidan iborat.
Har bir auditorlik tashkiloti ishlar sifati ustidan nazorat o’rnatish printsiplari
va qoidalari, hamda ularni qo’llash amallarini ishlab chiqishlari va qabul qilishlari lozim. Bu audit jarayonida umumqabul qilingan tekshiruv standartlari bilan qarama-qarshiliklar vujudga kelmasligi uchun zarur.
Auditorlik faoliyatining yuqori sifati uning dastlabki, joriy va keyingi nazorati ta’minlashi lozim.
Dastlabki nazorat auditorlar va auditorlik tashkilotlarini attestatsiyadan o’tkazish va litsenziyalash bosqichda bajariladi.
Joriy nazorat ikki yo’nalishda amalga oshiriladi: alohida auditorlik tekshiruvlarini nazorat qilish va auditning umumiy nazorat qilish.
Alohida auditorlik tekshiruvlarini nazorat qilish auditorlarning mustaqilligi, professionalligi va kompetentligini ta’minlashni; ularning ishlarini joriy nazorat qilishni; mijoz-korxonalar buxgalteriya hisobining eng muammoli masalalarini bilish; bajarilgan ishlarning standartlarga mos kelishini, hujjatlashtirishning etarliligini, audit maqsadiga erishilganlikni tekshirishni nazarda tutadi.
Auditning sifatini umumiy nazorat qilish auditorning ma’lum shaxsiy xususiyatlariga (halollik, obektivlik, mustaqillik, professionallik, kompetentlilik) auditorlik guruhi a’zolari o’rtasida ishlarning asosli taqsimlanganligi; sifat standartlariga rioya qilinishi bo’yicha auditorlarning ishlari ustidan nazorat; sifatni nazorat qilish siyosati va amallarining samaradorligi ustidan nazorat o’rnatishiga asoslanadi.
Joriy nazorat quyidagi shakllarda amalga oshiriladi: auditor assistentlar ishlari ustidan nazorat, auditorlik tashkilotining auditorlar ishlari ustidan nazorat, va boshqalar.
Auditorlik tashkilotining auditorlar ishlari ustidan nazorati, birinchidan, tekshiruv o’tkazish dasturining asoslanganligini muhokama qilish, ikkinchidan, auditning tashkiliy-ahloqiy printsiplariga qat’iy rioya qilish, uchinchidan, asosiy auditor tomonidan xulosa berilganidan so’ng auditorlik tashkilotining boshqa auditori tomonidan mijoz-korxona hisobotining ayrim ko’rsatkichlari(hisob bo’limlari)ni tanlab qayta tekshirish yordamida amalga oshiriladi.
Auditorlik tashkiloti ichida ishlar sifatini nazorat qilishga talablar va muayyan auditorlik tekshiruvi chogida ishning talab darajasida ekanligini ta’minlash №5«Auditor ishining sifatini nazorat qilish»nomli AFMSda aks ettirilgan. Unga muvofiq auditor ishlarining sifatini nazorat qilish quyidagi shakllarda amalga oshiriladi:
­ Asosiy auditorning o’z yordamchilari ishlarini nazorat qilishi. ­ Auditorlik tashkilotining auditor ishi ustidan nazorati.
­ Tashqi nazorat.
Asosiy auditorning o’z yordamchilari ishlarini nazorat qilishi. Asosiy auditor audit o’tkazish jarayonida yordamchilar tomonidan bajariladigan ishlarni doimiy ravishda nazorat qilib va yo’naltirib turishi lozim.
Auditor yordamchisi deganda professionallik darajasi bo’yicha asosiy auditordan farq qiladigan xodim tushuniladi.
Asosiy auditorning yordamchisidan farqi, u auditning bajarilishi uchun to’liq javobgardir.

ADABIYOTLAR RO’YXATI

1. 
   O’zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi Qonuni - Toshkent 1996 y. 30 avgust.
   
2. 
   O’zbekiston Respublikasining “Auditorlik faoliyati to’g’risida”gi Qonuni (yangi tahriri) 2000 y. 26 may. (O’zR 13.12.2002 y. 447-II-son Qonuni, O’zR 04.04.2006 y. O’RQ-28-son Qonuni, O’zR 10.10.2006 y. O’RQ-59-son Qonuni, O’zR 17.09.2007 y. O’RQ-110-son Qonuni, O’zR 09.09.2009 y. O’RQ-216-son Qonuni asosidagi o’zgartirishlar bilan)
   
3. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007 yil 4 apreldagi PQ-615-son Qaroriga ilova «Auditorlik tashkilotlari to’g’risida» Nizom.
   
4. 
   Do’smuratov R.D. Audit asoslari.-T.: O’zbekiston milliy entsiklopediyasi. 2003.-612 s.
   
5. 
   Audit. Darslik 1-jild. M.M.Tulajodjaeva, Sh.I.Ilxomov, K.B.Axmadjonov va boshq.-T.: NORMA.-2008.-320 b.
   
6. 
   Audit. Darslik 2-jild. M.M.Tulajodjaeva, Sh.I.Ilxomov, K.B.Axmadjonov va boshq.-T.: NORMA.-2008.-320 b.
   
7. 
   Аудиторлик фаолияти буйича услубий кулланмалар тупалами./ Х.Косимов,
   

Л.Югай, А.Хошимова, Б.Пардаев, Б.Абдуназаров.-Тошкент, 2010.-320 б.

8. 
   Сборник методических указаний по аудиту/ Х.Косымов, Л.Югай,
   

А.Хошимова, Б.Пардаев, Составитель: Б.Абдуназаров.-Ташкент, 2009.-304 с.

9. 
   Аудит: учебник для студентов вузов, обучающихся по экономическим специальностям / под ред. В.И Подольского. М.: – “ ЮНИТИ – ДАНА”, – 2009 г. – 744 стр.
   
10. 
    Жминько С. Внутренний аудит. – Ростов н/Д: “Феникс ”, 2008 г. –316 стр.
    
11. 
    Подольский В. Аудит. Учебник. – М.: Изд. Юрайт, 2010 г. – 605 стр. 12. Суйц В. Аудит. Учебное пособие. – М.: “КНОРУС ”, 2010 г. – 168 стр.