2-Amaliy mashg‘ulot Texnologik jarayonini tashkil etish va uni amaliyotda qo’llash Ishdan maqsad

Ultratovush bilan payvandlash. Payvandlash jarayonida issiq- likni uzatish usullaridan biri ultratovush chastotali elastik tebranish tarqatishdir. Qattiq jismda ultratovush tarqalishi qat­tiq jismning ayrim joylari elastik tebranib, deformatsiyalanishi­dan iborat. Tebranayotgan jism shu tebranish energiyasini yutib, uni issiqlikka aylantiradi. Ultratovush chastotali tebranishlar bir-biriga tegib turgan detallar orqali o‘tayotganda shu tebranish­larning mexanik ta’sirida to‘lqinlanishi ta’sirida payvandlanadi.


11-расм. Ультратовуш билан пайвандлаш схемаси.
Agar issiqlik istalgan usulda qizdirilgan elektrodlardan chiqayotgan va payvandlash uchun plyonkaning butun qalinligiga issiq o‘tkazish zarur bo‘l­sa, unda dag‘alroq chok hosil bo‘ladi. Bir-biriga tegib turgan sathlarning haroratini payvandlanish darajasiga etkazish uchun elektrodning harorati payvandlanish haroratidan yuqori bo‘lishi kerak. Elektrod materialga tegib turgan joydagi harorat esa at­rofdagi muhit haroratiga teng bo‘li­shi zarur. Aks holda elektrodlarning o‘zi qizib ketib, payvandlanish haro­rati ham ortib ketishi mumkin.
Ultratovush chastotasidagi tebranishlarni hosil qilish va ularni materialga uzatish quyidagi sxemada bo‘ladi (8-rasm). Vibrator 1 yuqori chastotali elektr energiyasini o‘zakning ultratovush chastotali mexa­nik tebranishiga aylantiradi.
Amplitudasi nihoyatda kichik tebranishlar vibratordan kon­sentrator 2 ga o‘tadi. Konsentrator maxsus konstruksiyada yasal­ganligi uchun mexanik tebranishni kuchaytirib, pastki uchiga yig‘a­di. Tebranishlar konsentrator uchidan (konsentratorning uchi elektrod vazifasini ham o‘taydi) termoplastik material 3 ga o‘ta­di. Material qaytargich-tayanch 4 ustiga qo‘yilgan bo‘ladi. Qaytar­gich esa stol 5 ustiga qo‘yilgan bo‘ladi. Bosimni elektrod yuqori­dan yoki stolning sathi pastidan hosil qilishi mumkin. Termoplas­tik tolalari bor gazlama yoki trikotaj kiyim detallarini ulash, shuningdek,bezak baxyaqatorlar bosish uchun BSHM mashinasi (beznitochnaya shvey­naya mashina-ipsiz tikish mashinasi) ish­lab chiqilgan.

12-rasm. Ultratovush chastotada ishlaydigan JUS-1 mashinasi.

Material reyka yordamida muayyan m/min tezlikda suriladi. Mashina aso­siy valining aylanish chastotasi 1900 min, payvandlash baxyalar yirikligi 5 mm gacha, baxyaqator kengligi 5,5 mm gacha. Ultrotovush generatorining quvvati 200-400 Vt, tebranish chastotasi 22 kGs.

Parallel ishlov beradigan ultro­tovush chastotasida ishlaydigan mashinaga yapon firmasining JUS qurilmasi misol bo‘lishi mumkin (9-rasm). Bu mashina sintetik tolalari kamida 65% bo‘lgan gazlamalarda izma yasashga mo‘ljallangan.

13-rasm
Payvandlab ulangan detallar

14-rasm
Payvandlangan kurtkalar