2-Amaliy mashg’ulot Piroliz va kreking jarayonlarini o‘rganish Peja

Gaz ajratish. Quritilgan pirogaz 1,11-issiqlik almashtirgichlarda ketma-ket 

minus 130 °C  gacha sovutilgandan so‘ng, 14-demetanizatorga  keladi. 

Demetanizatoming  yuqori qismidan ketayotgan vodorod va metan 15-sovuq 

blokda bir-biridan ajratiladi,  kolonnaning kub mahsuloti esa 16-etan-etilen 

kolonnasiga o‘tkaziladi. 16-kolonnaning yuqori qismidagi etan-etilen fraksiyasi 

---

tarkibidagi atsetilenni 17-reaktorda palladiy katalizatori ishtirokida selektiv 

gidrirlash jarayoniga uchratiladi. 

18-kolonnaning yuqori qismidan tayyor mahsulot - etilen, pastki qismidan esa 

etan ajratiladi va piroliz jarayoniga qaytariladi. 16-kolonnaning kub mahsuloti 

tarkibidan propan-propilen fraksiyani ajratish uchun 19-ajratish kolonnasiga 

o‘tkaziladi. Ushbu kolonnaning yuqori qismidan 17-

reaktorga  Сз  fraksiya 

gidrirlash jarayoniga yo‘naltiriladi, u yerda uni propin (metilatsetilen) va 

propadiendan (allen) tozalanadi. Propan va propilenni ajratish 20-kolonnada 

amalga oshiriladi. Propan-propilen kolonnasi mahsulotidan butan-buten fraksiyasi 

21-debutanizatorda ajratiladi. 

21-kolonnaning kub qoldig‘i komprimirlash bosqichida ajratilgan suyuq 

uglevodorodlar bilan birga 22-depentanizator kolonnasiga o‘tkaziladi, ushbu 

kolonnaning yuqori qismidan C5 fraksiya, pastki qismidan esa pirokondensat 

olinadi. Hosil boMgan vodorod fraksiyasi gidrirlash reaktorlarida qo‘llaniladi va 

benzol olish qurilmasiga yo‘naltiriladi. 

Uglevodorodlarni 

termik parchalash jarayoni bir qator elementar 

reaksiyalardan iborat bo‘lib, ular bir vaqtda va ketma-ket sodir bo‘ladi. Ushbu 

reaksiyalarni uchta guruhga ajratish mumkin: 

a) 

destruksiya reaksiyalari, ular to‘yinmagan uglevodorodlar hosil 

bo‘lishi bilan sodir bo‘ladi: 

С

2

Н

6

→ C

2

H

2

 + H

2

 

2C

2

H

6

 

→ C

2

H

4

 + 2CH

4

 

C

2

H

4

→ C

2

H

2

 + H

2

 

C

3

H

8

→СзН

6

 + H

2

 

СзН

8

→ C

2

H

4

 + CH

4

 

b) 

kondensatsiya va polimerlanish reaksiyalari, ushbu reaksiyalar 

natijasida molekulalar yiriklashadi va smolalar hosil bo‘ladi: 

CH

4

 + C

2

H

4

→C

3

H

8

 

2C

2

H

4

→ C

4

H

8

 

C

2

H

2

 + C

2

H

4 

→C

4

H

6

 

C

4

H

8

 + H

2

→C

4

H

10

 

3C

2

H

2

→С

6

Н

6

 

v) koks va vodorod hosil boiishi bilan sodir boMadigan to‘g‘ri molekulyar 

parchalanish reaksiyalari: 

С

2

Н

6

 

→ 2C + 3H

2

 

CH

4

 

→C + 2H

2 

2C

2

H

6

→ 2CH

4

 + H

2

 + C

2

H

2

 

C

3

H

8

 

→2CH

4

 + 

С 

---

Birinchi guruhga kiruvchi reaksiyalar asosiy hisoblanadi, chunki ular tayyor 

mahsulot etilen hosil boiishi bilan sodir boiadi. Ikkinchi va uchinchi guruh 

reaksiyalari bir vatda sodir bo‘ladi va ular oraliq reaksiyalar hisoblanadi.