2-amaliy mashg‘ulot Mavzu: Asosiy makroiqtisodiy ko`rsatkichlar (2 soat) Reja

Hisob
Mlrd. so‘m
Korporatsiyalarning taqsimlanmagan foydasi	10
Sof eksport	20
Dividendlar	105
Korporatsiyalar foydasiga soliq	10
Tovar va xizmatlarning davlat tomonidan sotib olinishi	1000
Alohida qo‘yilmalardan daromad	340
Foiz	400
Ijara to‘lovi	25
Yalpi xususiy ichki investitsiyalar	610
Yollanma ishchilarning ish haqi	3140
Biznesga bilvosita soliqlar	400
Iste’mol qilingan kapital hajmi	500
Shaxsiy iste’mol xarajatlari	3300

2. 
   YaIM 6000 pul birligiga, iste’mol xarajatlari 4200 pul birligiga, davlat xarajatlari 900 pul birligiga, sof eksport esa 120 pul birligiga teng.
   

Quyidagilarni hisoblang:

1. 
   yalpi va sof investitsiyalar hajmi;
   
2. 
   eksport 450 pul birligiga tengbo‘lsa import hajmini;
   

5. 
   amortizatsiya 200 pul birligiga teng bo‘lsa SIMni.
   

Ishlab chiqarish bosqichlari	Mahsulotning bozor Narxi	Qo‘shilgan qiymat
Paxta ishlab chiqarish	250
Ip ishlab chiqarish	330
Gazlama to‘qish	380
Ko‘ylak tikish	480
Tayyor ko‘ylakning chakana narxi	590
Sotuvning umumiy qiymati	2030
Qo‘shilgan qiymat

1. 
   Mamlakat iqtisodiyotining quyidagi ko‘rsatkichlari asosida SIM (sof ichki mahsulot), Xn (sof eksport), ID (ixtiyoridagi daromad) va S (jamg’arma)ni aniqlang:
   

YaIM - 1700; yalpi investitsiyalar hajmi - 480; sof investitsiyalar hajmi - 300; uy xo‘jaliklari iste’molining hajmi - 950; davlat xarajatlari - 230; davlat byudjetining ortiqchaligi - 20.

3. 
   Iqtisodiyot quyidagi ko‘rsatkichlar bilan izohlanadi: YaIM - 600, uy xo‘jaliklarining iste’moli - 320, sof investitsiyalar hajmi - 110, davlat xarajatlari - 90, eksport -120, import - 90, davlat byudjetiga tushgan to‘g’ri soliqlarning hajmi - 40, egri soliqlarning hajmi - 30, tadbirkorlarga berilgan subsidiyalar - 25.
   

Aniqlang:

1. 
   amortizatsiya ajratmalarining hajmini;
   
2. 
   milliy daromadni;
   

с) davlat byudjetining ahvolini.

4. 
   Quyidagi ma’lumotlar asosida SIM, MD va ID aniqlang:
   

YaIM Amortizatsiya ajratmalari Korporatsiyalarning taqsimlanmagan foydasi Ijtimoiy sug’urta to‘lovlari Transfert to‘lovlari Korporatsiyalar foydasiga soliqlar Shaxsiy soliqlar Biznesga egri soliqlar

6500 500 300 320 500 120 610 400

1. 
   Quyidagi ma’lumotlardan foydalanib, yalpi ichki mahsulot va shaxsiy ixtiyoridagi daromadni aniqlang?
   

Shaxsiy iste’mol xarajatlari	245
Transfert to‘lovlari	12
Ijara haqi	14
Amortizatsiya	27
Ijtimoiy sug’urta badallari	13
Mulkdan olinadigan daromad	31
Sof eksport	3
Dividentlar	16
Yollanma ishchilarning ish haqisi	221
Biznesga egri soliqlar	18
Korporatsiyalarning taqsimlanmagan foydasi	21
Yakka tartibdagi soliqlar	26
Korporatsiyalar foydasiga soliq	19
Tovar va xizmatlarni davlat xaridi	72
Sof xususiy ichki investitsiyalar	33

1. 
   Agar iqtisodiyotda milliy daromad 90 trln. so‘mni, bisnesga egri soliqlar milliy daromadga nisbatan 5 foizni tashkil etsa va iste’mol qilingan kapital hajmi 24,5 trln. so‘m bo‘lganda YaIM ni aniqlang.
   
2. 
   Iqtisodiyotda 3 tovar ishlab chiqariladi va iste’mol qilinadi. Jadvalda ularning ikki yildagi miqdori va narxi ko‘rsatilgan. YaIM deflyatorini va iste’mol narxlari indeksini aniqlang.
   

Yillar	2013 yil		2014 yil
	Narx	miqdor	Narx	miqdor
Soatlar	20	15	25	12
Futbolkalar	10	25	8	30
Sovutgichlar	750	5	950	8

Mustahkamlash uchun savollar.

1. Qanday ko’rsatkichlar makroiqtisodiy ko’rsatkichlar deb yuritiladi?

2. Makroiqtisodiy ko’rsatkichlar qanday guruhlarga ajratiladi?
3. Yalpi ichki mahsulot deb qanday mahsulotga aytiladi?
4. Milliy hisoblar tizimida qanday makroiqtisodiy ko’rsatkichlar hisoblanadi?
5. Yalpi ichki mahsulotni hisoblashning qanday usullari mavjud?
6. Yalpi ichki mahsulotni ishlab chiqarish usulida hisoblash boshqa usullardan nimasi bilan farqlanadi?
7. Yalpi milliy daromad qanday aniqlanadi?
8. Makroiqtisodiyotda yakuniy iste’molchilar sifatida kimlar qatnashadi?
9. Sof ichki mahsulot va milliy daromad o’rtasida qanday bog’liqlik mavjud?
10. Shaxsiy daromad va shaxsiy ihtiyordagi daromad ko’rsatkichlari nimasi bilan farq qiladi?
11. Iqtisodiyotda makroiqtisodiy ko’rsatkichlarni nima uchun natura holida o’lchab bo’lmaydi?
12. Nominal va real ko’rsatkichlar o’rtasida qanday farq mavjud?
13. Deflyator nima va u qanday aniqlanadi?
14. Iste’mol narxlari indeksi deganda qanday indekslar nazarda tutiladi?
15. Deflyator va iste’mol narxlari indeksi o’rtasida farq bormi?
16. Iste’mol narxlari indeksi yordamida qanday o’zgarishni aniqlash mumkin?

Adabiyotlar: A1 ; A2; A3; Q1; Q2; Q3; Q6; Q7; Q8; Internet saytlari