2-Амалий машғулот Мавзу: Ахборот хавфсизлиги инцидентларини таснифлаш

3. Ҳисоботларни сохталаштириш - бу билиб туриб маълум бир ҳаракатлардан кейин маълумотларни нотўғри акс эттириш. Сохталаштириладиган ҳужжатлар корхонананинг ички ҳужжатлари ёки ташқи алоқалари ҳужжатлари бўлиши мумкин.
Мақсадга қараб ҳужжатларни сохталаштиришни қуйидаги гуруҳларга ажратишимиз мумкин:

• 
  яшириш ёки аксинча сир сақлаш керак бўлган маълумотларни ошкор қилиш;
  
• 
  асл кўрсаткичларни юқори қилиб қўйиш ёки камайтириш, шу йўл билан қўшимча даромадга эга бўлиш;
  
• 
  ташкилот ходимларини хато қилишга чорлаш;
  
• 
  ўзаро шартнома тузган ташкилотларни хато қилишга чорлаш.
  

4. Маълумотларни ошкор қилишни қуйидаги усулларини санаб ўтиш мумкин.
1. Маълумотни олиш, бундай маълумотлар кириши мумкин бўлмаган ҳудудларда ёки катта массив маълумотлар орасидан ажратиб олишга айтилади (маласан маълумотлар базасидан кўп ҳужжатларни олиш) бунда қоида бузувчи маълумотни корхонада белгиланган ҳудуддан ташқарига нусхаларда (ҳужжатларнинг ўз фото нусхаси ва ҳ.к) ёки электрон кўринишда (флеш-хотирада ва ҳ.к) ёки уларни симсиз алоқа йўли билан узатиши ҳам мумкин.
2. Маълумотларни ошкор қилиш, бунда инсайдер учинчи шахсга маслаҳат бериши мумкин. Бундай маълумот узатиш сўзлар билан гаплашиб амалга оширилиши мумкин ёки инсайдер томонидан тайёрланган ҳужжатлардан келиб чиққан ҳолда олиб борилади.


5. Ташкилот ишига қарши бориш (Саботаж) - бу ташкилот фаолиятига билиб туриб қарши бориш, оқибатда ташкилот қандайдир мақсадларга эришиши имконсиз бўлади.
Ташкилот ишига қарши бориш қуйидагича гуруҳланиши мумкин:

• 
  ташкилот обрўсини тушириш, масалан маълум бир хизматлар сифатини ёмонлаштириш ёки бошқача йўл билан зарар етказиш;
  
• 
  ташкилот ходимларига нисбатан нотўғри қарорларни қабул қилиш ва шу йўл билан иш унумдорлини камайтириш;
  
• 
  алоқаларни узиш, ёмонлаштириш, ёки ҳар хил усуллар билан бизнес бошқарувга тўсқинлик қилиш. Масалан, бозор шароитида рақобатчи томон ўзида устунликлар ҳосил қилиш учун шундай усуллардан фойдаланиши мумкин;
  
• 
  хавфсизлик тизимларига зарар етказиш, хавфсизлик тизимларида ожиз қисмларни яратиш, бунинг натижасида ташкилот акцияларига зарар етиши мумкин;
  
• 
  изларни яшириш ёки сохта изларга олиб бориш, тергов ишларини олиб бориш учун тўсқинлик қилиш;
  
• 
  қимматли қоғозлар бозорида манипуляция ишларини амалга ошириш натижада негатив ҳолатни яратиш;
  
• 
  ташкилотдан ёки маълум бир ходимлардан қасд олиш;
  
• 
  экстремистик-террористик, сиёсий ёки шунга ўхшаш мақсадлар;
  
• 
  қоидабузарликни яшириш - бу қоидабузарликни аниқлашда тўсиқ ҳосил қилиб уни яшириш ёки яширишда кўмаклашиш ҳисобланади;
  
• 
  яширин қоидабузарлик ва шу билан бирга бошқа қоида бузарликлар қастдан амалга оширилиши мумкин, бунда ҳар хил ҳужжатларни сохталаштириш, маълумотларни ўчириб ташлаш ёки йўқ қилиш мумкин.