2. 20-yillik urushning boshlanishi. Aqsh afg’oniston munosibatlarining taranglashuvi. Evakuatsiya aqsh Afg‘onistonda harbiylari

2021-yil Qulash AQSh prezidenti Jo Bayden ketma-ket to‘rtinchi bo‘lib “Tuganmas urush”ni meros qilib oladi. NATO nihoyat, afg‘on muammolariga harbiy yo‘l bilan yechim topilmasligini tan oladi va 1-maydan boshlab qo‘shinlarni olib chiqib ketish to‘g‘risida e’lon qiladi.Donald Trampning “Tolibon” bilan kelishuviga ko‘ra, Amerika qo‘shinlarini olib chiqish 2021-yil 1-mayga qadar yakunlanishi kerak edi, lekin Bayden bu muddatni Nyu-Yorkdagi teraktning yigirma yilligi — 11-sentabrga qoldiradi. 2020 yil o‘rtalariga kelib, AQSh harbiy yordamisiz qolgan Afg‘oniston hukumati qancha vaqt yashashi haqidagi prognozlar doimo yomon tomonga o‘zgarib turadi. AQSh va NATO qo‘shinlari olib ketilishi fonida “Tolibon” hujumlari kuchayadi va biroz qarshilikdan so‘ng butun mamlakat (Panjsherdan tashqari), jumladan, Kobul ham 15-avgust kuni harakat qo‘liga o‘tadi. Yillar davomida xalqaro jamiyatdan moliyaviy va harbiy yordam olgan Afg‘oniston hukumati o‘zaro birlikning yo‘qligi sabab ikki oy ichida qulaydi. Prezident Ashraf G‘ani Birlashgan Arab Amirliklariga qochib ketadi.
Evakuatsiya Afg‘oniston hukumati kutilganidan ancha tez — avgust oyidayoq qulagach, AQShning evakuatsiya rejalari o‘zgarib ketadi. Qo‘shma Shtatlar ittifoqchilarini xavfsiz evakuatsiya qilish va Kobul aeroportini himoya qilish uchun olti ming askar yuboradi. Minglab afg‘onlar qochishga urinish natijasida aeroport hududida tartibsizlik avj oladi. 26-avgust kuni Kobul aeroporti yonida 13 nafar Amerika askari hamda bir yuz o‘ttizga yaqin tinch aholi vakili halok bo‘lgan terakt sodir bo‘ladi. Xurujga javobgarlikni “Viloyati Xuroson” o‘z zimmasiga oladi. Pentagonning javob zarbasi xato bilan tugaydi. Prezident Baydenning o‘zi ham evakuatsiya “tartibsiz” bo‘lganini tan oladi.2021-yilning 30-avgust kuni so‘nggi AQSh harbiysi Afg‘onistonni tark etdi. Yigirma yillik urush AQShning chekinishi bilan tugadi. Yillar davomida Afg‘onistonda G‘arb koalitsiyasining 3,5 ming, afg‘on armiyasining esa 65 mingdan ortiq askari halok bo‘ldi. Tinch aholi qurbonlari sonini aniq hisoblash mumkin emasdi, balki o‘n minglab oddiy insonlar, bolalar yoxud ayollar “tuganmas urush” tufayli hayot bilan vidolashgandi. Hozirgi kunda ikki milliondan ortiq afg‘on boshqa mamlakatlarda qochqinga aylangan.