2- mavzu. Tabiatni muhofaza qilishning ilmiy – nazariy asoslari. Reja

Kritik nuqtalardan omil ta’sirining ortishi yoki kamayishi natijasida organizm nobud bo’ladi. Kritik nuqtalar orasidagi chidamlilik chegarasi organizmlarning muhit omillariga nisbatan ekologik valentligi deyiladi.

• Kritik nuqtalardan omil ta’sirining ortishi yoki kamayishi natijasida organizm nobud bo’ladi. Kritik nuqtalar orasidagi chidamlilik chegarasi organizmlarning muhit omillariga nisbatan ekologik valentligi deyiladi.
• Organizmlarning normal hayoti uchun ma’lum darajada sharoit talab qiladi.Agar barcha sharoitlar yetarli bo’lib, ulardan biri yetarli miqdorda bo’lmasa u cheklovchi omil deyiladi.

Cheklovchi omil organizmlarning ushbu sharoitda yashashi yoki yashay olmasligini belgilaydi.1840 yilda ximik-organik, agroximiya asoschilaridan biri Yu.Libix o’simliklarning rivojlanishi faqat organizm uchun yetarli miqdorda bo’lgan kimyoviy elementlar yoki moddalariga bog’liqligini aniqladi.

• Cheklovchi omil organizmlarning ushbu sharoitda yashashi yoki yashay olmasligini belgilaydi.1840 yilda ximik-organik, agroximiya asoschilaridan biri Yu.Libix o’simliklarning rivojlanishi faqat organizm uchun yetarli miqdorda bo’lgan kimyoviy elementlar yoki moddalariga bog’liqligini aniqladi.
• Masalan, ortiqcha suv yoki azot tuproqda miqromiqdorda uchraydigan temir va bor yetishmasligi o’rnini bosa olmaydi.
•  

Libix qonuniga ko’ra, tuproqdagi minimum holda uchraydigan oziq moddalar miqdorini ko’tarish kerak. Amerika olimi V. Shelford faqat minimumdagina emas balki ortiqcha element ham hosildorlik yoki organizm hayotiyligini aniqlaydi. Minimum va maksimum chegaradan chiqadigan omil cheklovchi omildir. Cheklovchi omil turlarning geografik tarqalishini belgilaydi. Cheklovchi omillar faqat abiotik bo’lib qolmasdan balki, biotik omil ham bo’lishi mumkin.

• Libix qonuniga ko’ra, tuproqdagi minimum holda uchraydigan oziq moddalar miqdorini ko’tarish kerak. Amerika olimi V. Shelford faqat minimumdagina emas balki ortiqcha element ham hosildorlik yoki organizm hayotiyligini aniqlaydi. Minimum va maksimum chegaradan chiqadigan omil cheklovchi omildir. Cheklovchi omil turlarning geografik tarqalishini belgilaydi. Cheklovchi omillar faqat abiotik bo’lib qolmasdan balki, biotik omil ham bo’lishi mumkin.
•