2 -mavzu: O`zbekiston insoniyat sivilizatsiyasinining qadimgi o`choqlaridan biri

Shunday qilib bronza davrida kishilik jamiyati madaniy taraqqiyotida katta o`zgarishlar sodir bo`ladi. Paleolit zamonida vujudga kelgan.urug`chilik tuzumi bronza davrida ham davom etgan. Ammo bu davrda ona urug`i (matriarxatning) mavqei yo`qolib bordi.




Metal eritish va xo`jalikning rivojlanishi natijasida jamiyatda erkaklar mehnat va mavqei birinchi darajali ahamiyatga ega bo`ladi. Bundan shunday xulosa chiqarish mumkinki, ona urug`i tuzumi o`rnini ota urug`i (patriarxat) tuzumi egallaydi.



Ota urug`i tuzumining rivojlanib borishi va ishlab chiqaruvchi kuchlarning o`sishi ayrim oilalarning boylik orttirishlari uchun shart-sharoitlar yaratib berdi. Shunday qilib, so`ngi bronza va ilk temir davriga kelib Markaziy Osiyo dastlab mulkiy tabaqalanish, keyin esa ijtimoiy tabaqalinish jarayonlari ro`y berdi.




Temir davri. Birinchi ming yilikda temir davri boshlangan. Temir qishloq xo`jaligi va xunarmandchilikda revolyutsion rol o`ynadi. Endi temir yirik maydonlarda ishlash uchun imkon yaratdi; u xunarmandga shunday o`tkir va mustaxkam ish quroli bo`ldiki, unga shu paytgacha mavjud materiallarning birortasi qarshi turolmas edi.



Inson uchun atrof-muhitga moslashishdan, uni o`ziga moslashtirishga o`ta boshladi. Yirik sug`orish inshootlari qurildi. 1 kilometrgacha bo`lgan kanallar qazildi. Mavjud maydonlardan unumli foydalanish kishilarni markazlashish uchun imkon yaratdi. Farg`ona, Zarafshon, Chirchiq vodiylarida, Xorazm, Baqtriya, Surxondaryo va Qashqadaryo vohalarida yirik aholi pukntlari vujudga keldi. Xunarmandlik takomillashib, metallni qayta ishlash takomillashdi, qo`l tegirmon (yorg`uchoq) paydo bo`ldi, devorlarga ganchdan ishlov berila boshladi, paxsa va guvaladan imoratlar qurila boshladi. Uylar qurilishidagi turli-tumanliklar (yerto`la, guvala, yog`och paxsa) ibtidoiy jamoa tuzumi buzila borib uning o`rnini sinfiy jamiyat egallay boshlagnidan dalolat beradi. Dastlabki, shahar, davlatlar vujudga kela boshladi. (Chust, Dalvarzin, Ashqoltepa, Elaton va Samarqand, Buxoro, Qashqadaryo viloyatlaridagi shaharlar.)