2- mavzu: Mustaqilikka erishish arafasida Oʻzbekistondagi ijtimoiy- siyosiy jarayonlar. Reja

partiyalarning ishtiroki bilan belgilanadi. 
Mustaqillik yillari mamlakatimizda bir qator siyosiy partiyalar tashkil topdi:
1.
Oʻzbekiston XDP (1991yil) 
2.
―Adolat‖ sotsial demokratik partiyasi (1995 yil) 
3.
Oʻzbekiston Milliy Tiklanish demokratik partiyasi (1995yil.) 
4.
Oʻzbekiston liberal-demokratik partiyasi (2003 yil) 
Oʻzbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti Islom Karimov oʻzining 
Konstitusiyaning 14 yilligiga bag‘ishlangan bayram tantanasida soʻzlagan 
ma‘ruzasida siyosiy partiyalarning jamiyat hayotidagi oʻrniga baho berib, jumladan 
shunday degan edi: ―...partiyalar oʻzining ijtimoiy-siyosiy faoliyatini aholi orasida 
qancha jonlantirib, kengaytirib borsa, xalqimiz va saylovchilarimizning siyosiy 
ongi va faolligi shuncha yuksalib, ularning islohot va oʻzgarishlarga oʻtkazadigan 
ta‘siri tobora ortib boraveradi‖. 
Bu partiya va harakatlarning har biri jamiyatda ma‘lum qatlamlarning 
siyosiy ijtimoiy, iqtisodiy va ma‘naviy qarashlarini ifodalab, parlamentda oʻz oʻrni 
va ovozlariga egalar.
Mamlakatimizda partiya va harakatlardan tashqari 200 ga yaqin Kasaba, 
tadbirkorlar, yoshlar, faxriylar kabi ijtimoiy uyushmalar ham mavjud. Bular 
orasidan eng ommaviysi kasaba uyushma tarkibida 7,5 mln. a‘zosi bor. 
Oʻzbekiston hayotida yoshlarning roli beqiyosdir. 1991 yili Oʻzbekiston yoshlar 
ittifoqi tuzilgan. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 1997 yil 7 yanvar 
Farmoni bilan iqtidorli yoshlarni xorijdagi ilg‘or oliygohlarda bilim olishlarini 

---

ta‘minlash va tashkil etish uchun ―Umid‖ jamg‘armasi tuzildi. Hozirgi kunda 2300 
jamoat birlashmalari va nodavlat tashkilotlari faoliyat koʻrsatmoqda.
Hozir Oʻzbekistonda 130 dan ortiq millat vakillari yashaydilar. Millatlarning 
huquqlarini amalda tengligini ta‘minlash maqsadida 80 dan ortiq milliy markazlar 
tashkil etilgan. Bularning faoliyatini 1993 yili tashkil etilgan Respublika 
Baynalminal madaniy markazi boshqarib boradi. 
Yuqoridagi fikrlarimizni jamlab, Oʻzbekistonda davlatimiz kunma-kun, 
bosqichma-bosqich oʻz funksiyalarini ana shunday jamoat birlashmalariga oʻtkazib 
bermoqda va fuqarolik jamiyati zaminini shakllantirib bormoqda.
Mustaqillik yillarida mamlakatimizda siyosiy partiyalar, jamoat 
tashkilotlarining vujudga kelishi va faoliyat yuritishi uchun huquqiy asoslar 
yaratildi. Respublika parlamenti tomonidan qabul qilingan ―Jamoat tashkilotlari 
toʻg‘risida‖ (1991 yil 15 fev.), ―Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar toʻg‘risida‖ 
(1998 yil 28 apr.), ―Kasaba uyushmalari ular faoliyatini huquq va kafolotlari 
toʻg‘risida‖ (1992 yil 2 iyul.), ―Siyosiy partiyalar toʻg‘risida‖ (1996 yil dek.)gi 
qonunlar shular jumlasidandir. 
Oʻzbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti Islom Karimov oʻzining 
―Tarixiy xotirasiz kelajagi yoʻq‖ kitobida yuqoridagi fikrlarini rivojlantirib, yana 
shunday deb yozadi: ―Biz xalqning nomi bilan emas, balki madaniyati, 
ma‘naviyati orqali bilamiz, tarixining tag-tomirigacha nazar tashlaymiz‖(Karimov 
I.A. Tarixiy xotirasiz kelajak yoʻq.-Toshkent: Sharq, 1998.-B.18). 
Demak, biz tariximizdan bexabar boʻlsak, buyuk ajdodlarimiz madaniy 
merosidan baxramand boʻla olmasak, ma‘naviy qadriyatlarimiz bilan tanish 
boʻlmasak, mustamlaka davridagidek manqurtlarga aylanib qolamiz.
Mashhur rus tarixshunosi V.V. Bartold (1869-1930) bu toʻg‘rida shunday 
deb yozgan: ―Sharq xalqlari bizning madaniyatimiz ustunligiga shundagina 
ishonadilarki, qachonki, biz ularni ular oʻzlarining bilishlaridan (bilganlaridan) 
koʻra yaxshiroq bilishimizga tan bersalar. 
Haqiqatan ham mustamlakchilik istibdodi, soʻng shoʻrolar zamonida qariyib 
130 yil davomida biz oʻtmishimizdan ayrildik.
E‘tibor bering, Qadimgi Rus davlati» IX asrda shakllanganligidan kelib 
chiqib, imperiyaning boshqa biron-bir xalqi (armanlar va gruzinlardan tashqari) 
davlatchilik tarixi mazkur koʻrsatgichdan (IX asr) qadimroq boʻlmasligi kerak edi. 
Bu kabi munosabatni imperiya xalqlarining etnik tarixi va etnogenezi masalasida 
ham koʻrish mumkin. Ya‘ni, oʻzbeklar, ozarbayjonlar, ukrainlar, turkmanlar va 
boshqa xalqlarning tarixiy shakllanishi rus xalqi shakllangan asrlardan (IX-XII asr) 
ertaroq asrlarga borib taqalishi mumkin emasdi.

---

Mustaqilligimizni bizga bergan buyuk ne‘matlaridan biri 
- bu 
qadriyatlarimiz, buyuk ota-bobolarimizning bizga qoldirgan me‘rosini oʻrganish 
huquqidir.
Bunday huquq shoʻrolar davrida yoʻq edi (A.Temurni ―zolim‖ dedik,
Leninni shaahsi ulug‘lashtirildi).
Mana endi bu sohada keng yoʻllar ochildi. Bu boradagi tadbirlar 
mustaqilligimizning dastlabki kunlaridanoq amalga oshirila boshlandi.
1991 yil buyuk alloma, g‘azal mulkining sultoni A. Navoiy yubileyini 
oʻtkazish katta voqea boʻldi.
1994 yili M.Ulug‘bek tavalludining 600 yilligi jahon miqyosida nishonlandi.
YUNESKO ning Parijdagi qarorgohida ―Temuriylar davri, fan, madaniyat va 
maorifning gullab yashnashi‖ mavzusida yirik anjuman boʻlib oʻtdi.
―Biz oʻzbeklarni ulug‘ bunyodkor xalq deb dunyoga tarannum etyapmiz va 
aslida ham shunday, - deb yozadi Oʻzbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti 
Islom Karimov,YUNESKOning Parijdagi qarorgohida Amir Temur bobomizning 
toʻylarini oʻtkazishdan maqsad nima? Komil bu insonning eng avvalo buyuk davlat 
asoschisi, buyuk bunyodkor, ijodkor shaxs boʻlganini, fan, madaniyatga homiylik 
qilib, jahon sivilizasiyasi taraqqiyotiga beqiyos hissa qoʻshganini olam ahliga 
bildirish edi. Bu zoti oliydan hamisha ruhiy madad olamiz‖.
Ma‘naviy merosimizni bir boʻlagi - diniy qadriyatlarga ham alohida e‘tibor 
berildi. 1992 yili Prezident farmoni bilan Ramazon va Qurbon hayiti kunlarini 
umumxalq bayrami deb e‘lon qilindi, ―Haj‖ safarlari tiklandi.
Xalqimizning qadimiy bayramlaridan biri – ―Navroʻz‖ - umumxalq bayrami 
sifatida qayta tiklandi.
Mustaqillik yillarida quyidagi yubileylar oʻtkazilgи: Imomal-Buxoriy 
tavalludining 1225 yilligi, Ahmad al-Farg‘oniy tavalludining 1200 yilligi. (1998 
yil 24 oktabr.), Burhoniddin al-Marg‘iloniy tavalludining 910 yilligi, Abu Mansur 
al-Moturidiy tavalludining 1130 yilligi, Abu Iso at-Termiziy tavalludining 1200 
yilligi, Mahmud az-Zamahshariy tavalludining 920 yilligi, Jaloliddin Manguberdi 
tavalludining 800 yilligi. (1999 yil 5 noyabr. Xorazm), Najmiddin Kubro 
tavalludining 850 yilligi, Bahouddin Naqshbandiy tavalludining 675 yilligi, Mirzo 
Ulug‘bek tavalludining 600 yilligi, Xoja Ahror Valiy tavalludining 600 yilligi, 
Zahiriddin Muhammad Bobur tavalludining 520 yilligi, Amir Temur tavalludining 
660 yilligi. (1996 yil.), Boborahim Mashrab tavalludi. (1992 yil.), Muhammad 
Rizo Erniyozbek oʻg‘li Ogahiy tavalludining 190 yilligi. (1997 yil 17 dekabr. 
Xorazm.), Ajiniyoz Qoʻsiboy oʻg‘li tavalludining 175 yilligi. (1999 yil 18 dekabr. 
Nukus.), Xorazmda 2001 yili Zardushtiylarning muqaddas kitobi «Avesto»ning 
2700 yilligi, Fayzulla Xoʻjayev tavalludining 100 yilligi, ―Xorazm Ma‘mun 
akademiyasi‖ning 1000 yilligi 2005 yil dekabrda nishonlandi.

---

Respublikamizda har yili A.Navoiy, Bobur, Mashrab, Ogahiylarga 
bag‘ishlanib kechalar oʻtkazilmoqda. ―Alpomish‖ dostoni yaratilishining 1000 
yilligiga bag‘ishlangan kechalar, bahslar tashkil qilindi.
1994 yil ma‘naviy qadriyatlarni oʻrganish va takomillashtirish borasida 
«Ma‘naviyat va ma‘rifat» jamoatchilik markazini tuzish haqida Prezident farmoni 
chiqdi.
1994 yilni ―Mirzo Ulug‘bek yili‖, 1996 yilni ―Amir Temur yili‖, 1997 yilni ―Inson 
manfaatlari yili‖, 1998 yilni ―Oila yili‖, 1999 yilni ―Ayollar yili‖, 2000 yilni 
―Sog‘lom avlod yili‖, 2001 yilni ―Onalar va bolalar yili‖, 2002 yilni ―Qariyalarni 
qadrlash yili‖, 2003 yilni ―Obod mahalla yili‖, 2004 yilni ―Mehr-muruvvat yili‖, 
2005 yilni ―Sihat-salomatlik yili‖, 2006 yilni ―Homiylar va shifokorlar yili‖, 2007 
yilni ―Ijtimoiy himoya‖ yili deb e‘lon qilinishi yoki 2018-yil ―Xalq bilan muloqot 
va inson manfaatlari yili‖ deb e‘lon qilinishi mamlakatimizda inson qadri 
ulug‘lanishini yana bir misoli desak boʻladi.