2- mavzu. Maktabgacha ta’lim tashkilotlar binolari kompozitsiyasi. Jurnal, adabiyotlar va metodik ishlar bilan tanishtirish. Loyihalashga bo'lgan talablar Maktabgacha ta’lim muassasalaridan maqsadli foydalanish va ularning

Xonaning nomlanishi 
Umumiy turdagi 
MTM lari 
Ixtisoslashtirilgan 
MTM lari 
Yechinish-kiyinish xonasi 
0,9 
1,2 
Guruh xonasi, dam olish 
zonasi bilan 
4,3 
5,7 
Hojatxona 
0,8 
1,0 
Bufet 
0,15 
0,2 
Maxsus mashg‘ulotlar 
o‘tkaziladigan xona 
- 
1,6 
Musiqa mashg‘ulotlari 
o‘tkaziladigan xona 
2,0 
4,0 
Gimnastika mashg‘ulotlari 
o‘tkaziladigan xona 
4,0 
5,0 
Derazalarning eng maqbul yo‘naltirilishi – J., J. – SH., SH. 
Turli yosh guruhlarining guruh yacheykalari alohida joylashtirilishi lozim. 
Bunda MTM lari binolarida vertikal-gorizontal funksional zonalashtirish keng 
qo‘llaniladi: maktabgacha yoshdagi bolalarning guruhlari ikkinchi qavatda, kichik 
yoshdagi bolalarning guruhlari birinchi qavatda joylashtiriladi. Ikkinchi yoki 

---

uchinchi qavatda joylashgan maktabgacha yoshdagi bolalar guruhlarining echinish-
kiyinish xonalari 1-qavatda joylashtirilishi mumkin. 
Har bir guruh yacheykalarida kamida ikkitadan chiqish yo‘llari bo‘lishi kerak. 
Kichik yoshdagi bolalarning ikkita guruhi yoki maktabgacha yoshdagi bollarning 
to‘rtta guruhli uchun bitta umumiy chiqish yo‘li bo‘lishiga ruxsat etiladi. 
Musiqa va gimnastika mashg‘ulotlari uchun mo‘ljallangan zallar, odatda, 1-
qavatda joylashtiriladi, zarurat tug‘ilganida ikkala zal birlashtiriladi. Zallarga 
qo‘shimcha qilib inventar saqlanadigan xonalar ham ko‘zda tutilishi lozim. 
Bugungi 
kunda 
maktabgacha 
ta’lim 
muassasalaridagi 
xonalar 
joylashtirilishida quyidagi yangi tendensiyalarni kuzatish mumkin: 
- maktabgacha yoshdagi bolalari uchun guruh xonalarining boshlang‘ich 
sinf xonalari bilan birlashtirilishi; 
- maktabgacha yoshdagi bolalar guruhi uchun qisqa muddat mashg‘ulot 
o‘tkaziladigan turar-joylar qoshidagi xonalarning (har bir bola uchun 4 m
2
hisobida) joylashtirilishi; 
Guruhida 10ta boladan ko‘p bo‘lmagan oilaviy bolalar bog‘chalari ikki 
tomonida ham chiqish yo‘llari bo‘lgan, 2-qavatdan yuqorida bo‘lmagan va 
olovbardoshlikning kamida II darajasiga ega binolardagi xonadonlarda 
joylashtiriladi. Bunda xonadonlar avariya chiqish yo‘llari bilan ta’minlanishi va 
bino yaqinida bolalar maydonchalarini tashkil qilish ko‘zda tutilishi kerak. Bu kabi 
muassasalardagi xonalar tarkibi quyidagilardan iborat bo‘lishi zarur: yechinish-
kiyinish xonasi, dam olish zonasi bo‘lgan bolalar o‘ynashi uchun xona, hojatxona, 
bufet xonasi, xodimlar uchun sanitariya bloki. 
Ixtisoslashgan MTM larda 3x7 m o‘lchamli vannasi bo‘lgan basseyn 
loyihalashtiriladi.
Basseyn xonalari tarkibiga quyidagilar kiradi: 
- vanna xonasi; 
- yechinish-kiyinish xonasi; 
- dushxona; 
- hojatxona; 

---

- murabbiy xonasi; 
- tibbiyot hamshira xonasi; 
- texnik xonalar. 
Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun ta’lim muassasalarining tibbiyot 
xonalari quyidagilardan iborat bo‘lishi zarur: 
- tibbiyot xonasi; 
- muolajalar xonasi; 
- izolyator (qabuxona, palata va hojatxona). 
Tibbiyot xonasi yo‘lakdan alohida kirish eshigiga ega bo‘lib, izolyator 
palatalarining biri bilan yondosh bo‘lishi kerak. Izolyator palatalari 1-2 kishilik, 
maydoni 4-6 m
2
qilib, alohida, bosib o‘tilmaydigan tarzda loyihalashtiriladi. 
Xizmat - maishiy xonalar
tarkibiga quyidagilar kiradi: 
- mudir xonasi; 
- xo‘jalik mudirining xonasi; 
- xodimlar uchun dushxonalari va sanitariya bo‘lmalari bo‘lgan garderob 
xonasi; 
- metodik xona; 
- xo‘jalik omborlari; 
Xodimlar uchun alohida kirish eshigi ko‘zda tutilishi lozim. 
Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun ta’lim muassasalarining binolarida 
xomashyo yoki yarim fabrikatlarda ishlovchi 
ovqat tayyorlanadigan blok
loyihashtiriladi. Uning tarkibiga quyidagilar kiradi: 
- oshxona, tarqatish bo‘lmasi bilan; 
- oshxona idish-tovoqlarini yuvish xonasi; 
- quruq oziq-ovqat mahsulotlari saqlanadigan omborxona; 
- yuklash xonasi; 
- xodimlar xonasi; 
- xodimlar uchun dushxona va sanitariya bo‘lmasi. 

---