2- mavzu. Kredit operatsiyalari. Qarzni qoplash sxemalari. Reja

Berilgan: D = $100 000; i =10%; r = 11%; n = 3.

Topish kerak: Y = ?

Yechish:

Demak, kreditorning yillik harajati $39825.26 ni, jami harajat esa 3*39825.26=$119475.78 ni tashkil etadi, bu esa avvalgi sxemadagi harajatlardan ancha kam.

Bu sxemaga mos qarzni qoplash rejasining jadvalini keltiramiz:

Yil (n)	Qarz qiymati (Dn)	Ssuda foizi In=Dn*i	Yillik harajat (Y)	To’lov jamg’armasi Yn+1=Y+Yn*1.11	Asosiy qarz jamg’armasi (Yn-In)
1	100000	10000	39825.26	39825.26	29825.26
2	110000	11000	39825.26	84031.30	73031.31
3	121000	12100	39825.26	133100.00	121000.00
	133100	33100	119475.78

3-Misol. Kreditor bankdan yillik 10% foiz stavka bilan $100 000 miqdorda 5 yilga qarz oldi. Kreditorning asosiy qiymatni har yili teng miqdorlarda to’lash sxemasida qarzni qoplash rejasi qanday bo’ladi?

Berilgan: D = $100 000; r =10%; n = 5.

Topish kerak: Y_k = ?

Yechish: d=D/n=100 000/5= $20000.

Yil (n)	Qarz qiymati (Dk)	Ssuda foizi Ik=Dk*i	Asosiy qism (d)	Yillik harajat (Yk)	Tushumlar (Sk+1=Sk+Yk+1)
1	100000	10000	20000	30000	30000
2	80000	8000	20000	28000	58000
3	60000	6000	20000	26000	84000
4	40000	4000	20000	24000	108000
5	20000	2000	20000	22000	130000
Ja’mi			100000	130000

4-Misol. 2.3-misolning to’lov shartini asosiy qarz va foiz bo’yicha to’lovlarini qo’shib hisoblaganda teng miqdordagi bir xil (Y) qiymatlarda to’lov o’tkazish yo’li bilan qoplash sxemasi bilan almashtirilganda, kreditorning yillik harajati (Y) va qarzni qoplash rejasi qanday bo’ladi?

Berilgan: D = $100 000; i =10%; n = 5.

Topish kerak: Y_k = Y = ? Qarzni qoplash rejasini keltiring.

Yechish: Har yilgi teng miqdordagi to’lov miqdori Y:

Qarzni qoplash rejasi quyidagi jadvalda keltirilgan:

Yillar	Dt	dt	It	Yt =Y
1	100000,00	16379,75	10000,00	26379,75
2	83620,25	18017,72	8362,03	26379,75
3	65602,53	19819,50	6560,25	26379,75
4	45783,03	21801,44	4578,30	26379,75
5	23981,59	23981,59	2398,16	26379,75
Ja'mi		100000,00	31898,74	131898,74

Shunday qilib qarz to’lovlarining umumiy qiymati $131898.74 ni tashkil etib, shundan $100000 qiymat asosiy qarzni qoplash, $31898.74 qiymat esa foiz to’lovidir.

5-Misol. Qarz qiymati 100 mln.so’m, qarz bo’yicha foiz stavkasi 5% bo’lganda, asosiy qarz va foiz bo’yicha to’lovlarni qo’shib hisoblaganda teng miqdordagi bir xil (Y=20 mln.so‘m) qiymatlarda, yil oxirida to’lov o’tkazish yo’li bilan kreditorning qarzni qoplash sxemasi qanday bo’ladi?

Berilgan: D = 100 000 000; i =5%; Y = 20 000 000.

Topish kerak: Qarzni qoplash rejasi.

Yechish:

Maple 9.5 dasturi yordamida hisoblash:

> with(finance): A:= amortization( 100, 20, 0.05 );

6-Misol. 5 mln. so’mlik iste’mol krediti 25% stavka bilan 2 yilga berildi. Uni har kvartalda teng badallar o’tkazish bilan qoplanadi. Badal qiymatini va kredit narxini aniqlang.

Berilgan: D = 5 000 000; i =25%; m = 4; n = 2.

Topish kerak: Y = ?

Yechish: Kredit narxi – asosiy qiymat foizi bo’lib: mln.so’m, umumiy harajat mln.so’m, kvartallar bo’yicha to’lov badali esa , ya’ni 937.5 ming so’mga teng bo’ladi. Renta sxemasida bu qiymat ancha kam bo’lar edi.

7-Misol. 2.6-misolning teng to’lov qiymatini „78-metod“ usuli bilan asosiy va foiz qarzlar bo’yicha to’lovlarga ajratishni ko’ramiz.

Berilgan: D = 5 000 000; i =25%; m = 4; n = 2.

Topish kerak: Qarzni qoplash rejasi.

Yechish: Bu erda n = 2, m = 4, N = 36,

№	k	Dk+1=Dk-dk	Y=(D+I)/(m*n)	Ik=I*k/N	dk=Y-Ik
1	8	5000,00	937,50	555,56	381,94
2	7	4618,06	937,50	486,11	451,39
3	6	4166,67	937,50	416,67	520,83
4	5	3645,83	937,50	347,22	590,28
5	4	3055,56	937,50	277,78	659,72
6	3	2395,83	937,50	208,33	729,17
7	2	1666,67	937,50	138,89	798,61
8	1	868,06	937,50	69,44	868,06
			7500,00	2500,00	5000,00

Mustahkamlash uchun masalalar

1. Kreditor bankdan yillik 10% stavka bilan 5 yilga 200 000$ qiymatda, foizlarni (bank foizi 12%) har yili to’lash sharti bilan qarz oldi. Kreditorning yillik harajatini toping?

2. Kreditor bankdan yillik 8% stavka bilan 6 yilga 50 000$ qiymatda, foizlarni (bank foizi 10%) har yili to’lash sharti bilan qarz oldi. Kreditorning yillik harajatini toping?

3. 1-masalada to’lov shartini asosiy qarz va foiz bo’yicha tolovlarini, to’lov jamg’armasini shakillantirish yo’li bilan, muddat oxirida bir yo’la qoplash sharti bilan almashtirib kreditorning yillik harajatini toping?

4. 2-masalada to’lov shartini asosiy qarz va foiz bo’yicha tolovlarini, to’lov jamg’armasini shakillantirish yo’li bilan, muddat oxirida bir yo’la qoplash sharti bilan almashtirib kreditorning yillik harajatini toping?

5. Kreditor bankdan 15% bilan $20 000 qiymatda 4 yilga qarz oldi. Kreditorning asosiy qiymatni har yili teng qiymatli to’lov bilan qarzni qoplash rejasi qanday bo’ladi?

6.Kreditor bankdan 12% bilan $80 000 qiymatda 8 yilga qarz oldi. Kreditorning asosiy qiymatni har yili teng to’lovlar bilan qarzni qoplash rejasi qanday bo’ladi?

7. 5-masaladato’lov shartini asosiy qarz va foiz bo’yicha tolovlarini qo’shib hisoblaganda teng bir xil qiymatlarda to’lov o’tkazish yo’li bilan qoplash sxemasi bilan almashtirilganda, kreditorning yillik harajati va qarzni qoplash rejasi qanday bo’ladi?

8. 6-masaladato’lov shartini asosiy qarz va foiz bo’yicha tolovlarini qo’shib hisoblaganda teng bir xil qiymatlarda to’lov o’tkazish yo’li bilan qoplash sxemasi bilan almashtirilganda, kreditorning yillik harajati va qarzni qoplash rejasi qanday bo’ladi?

9. 8 mln. so’mlik iste‘mol krediti 20% stavka bilan 4 yilga berildi. Uni har kvartalda teng badallar o’tkazish bilan qoplanadi. Badal qiymatini va kredit narxini aniqlang.

10. 10 mln. so’mlik iste‘mol krediti 15% stavka bilan 5 yilga berildi. Uni har yarim yilda teng badallar o’tkazish bilan qoplanadi. Badal qiymatini va kredit narxini aniqlang.

11. 20 mln. so’mlik iste‘mol krediti 20% stavka bilan 4 yilga berildi. Uni har yarim yilda teng badallar o’tkazish bilan so’ndiriladi. Badal miqdorini va kredit narxini aniqlang.

12. 9- masalada teng to’lov qiymatini „78-metod“ deb nomlanuvchi usul bilan asosiy va foiz qarzlar bo’yicha to’lovlarga ajratib, badal qiymatini va kredit narxini aniqlang.

13. 10- masalada teng to’lov qiymatini „78-metod“ deb nomlanuvchi usul bilan asosiy va foiz qarzlar bo’yicha to’lovlarga ajratib, badal qiymatini va kredit narxini aniqlang.