2- mavzu. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining tushunchasi va tasnifi Reja

  Davlat organlarining veb-saytlari 

www.gov.uz

 UZR xukumat portali 

www.uzngi.uz

 

www.uzaart.uz

 

Davlat organlarining veb-saytlari orqali interaktiv xizmatlarni ko’rsatish  

www.aci.uz

, 

www.soliq.uz

  - O’zRDSQ 

www.mfa.uz

 - O’zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi 

Kalit va elektron raqamli imzo.  



  Elektron raqamli imzo – elektron hujjatga biriktirilgan va mazkur elektron hujjat axborotini 

elektron  raqamli  imzoning  yopiq  kalitidan  foydalangan  holda  maxsus  o’zgartirish 

---

natijasida hosil qilingan hamda elektron raqamli imzoning ochiq kaliti yordamida elektron 

hujjatdagi axborotda xatolik yo’qligini aniqlash va  elektron raqamli imzo yopiq kalitining 

egasini identifikatsiya qilish imkoniyatini beradigan imzo; 



  Elektron raqamli imzoning yopiq kaliti - elektron raqamli imzo vositalaridan foydalangan 

holda xosil qilingan, faqat imzo qo’yuvchi shaxsning o’ziga ma’lum bo’lgan va elektron 

hujjatda elektron raqamli imzoni yaratish uchun mo’ljallangan belgilar ketma-ketligi; 



  Elektron raqamli imzoning ochiq kaliti - elektron raqamli imzo vositalaridan foydalangan 

holda  hosil  qilingan,  elektron  raqamli  imzoning  yopiq  kalitiga  mos  keluvchi,  axborot 

tizimining har qanday foydalanuvchisi foydalana oladigan va elektron hujjatdagi elektron 

raqamli imzoning haqiqiyligini tasdiqlash uchun mo’ljallangan belgilar ketma-ketligi; 



  Elektron raqamli imzoning haqiqiyligini tasdiqlash - elektron raqamli imzoning elektron 

raqamli imzo yopiq kalitining egasiga tegishliligi va elektron hujjatdagi axborotda xatolik 

yo’qligi tekshirilgandagi ijobiy natijani beradi. 

 

Jahon AKT rivojlanishidagi tarixiy sanalar evolyutsiyaning asosini tashkil qiladi. 

825 yil. Buyuk matematika, astronomiya, jo’g’rofiya olimi Abu Abdulloh Muhammad Ibn 

Muso  al-Xorazmiy  tomonidan  o’nlik  sanoq  tizimida  to’rtta  asosiy  amallarni  bajarish  algoritmi 

berilgan. “Algoritm” atamasi Al-Xorazmiy nomidan kelib chiqqan. 

1642 yil. Birinchi mexanik hisoblash apparati frantsuz fizigi, matematigi va faylasufi Blez 

Paskalь tomonidan kashf qilingan. Apparat sonlarni qo’sha oladigan mashina ko’rinishida bo’lgan. 

Paskalь uni soliqlarni hisoblashda otasiga ko’maklashish uchun yaratgan edi. 

1812  yil.  Ingliz  olimi  CHarlьz  Bebbidj  mexanik  kalьkulyatorni  ishlab  chiqqan  va  1823 

yilda uni qurgan. Mexanik kalьkulyator bug’ yordamida harakatga keltirilgan va to’la avtomatik 

bo’lgan. Mexanik kalьkulyator ichiga o’rnatilgan dastur bilan boshqarilgan. 

1844 yil. Morze alifbosidan foydalanib telegraf yordamida birinchi xabar yuborilgan. 

1866  yil.  To’g’ridan-to’g’ri  va  bir  zumda  aloqa  qilish  uchun  transatlantik  kabelь 

yotqizilgan. 

1876 yil. Aleksandr Grexem Bell ilk bor telefon kashf etgan. 

1895 yil. Aleksandr Stepanovich Popov tomonidan ilk bor radio kashf etilgan.