2- mavzu. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining tushunchasi va tasnifi Reja

Moddiy 

Axborot 

Xom ashyo va materiallarni tayyorlash 

Ma’lumotlar yoki dastlabki axborotni to’plash 

Moddiy mahsulot ishlab chiqarish 

Ma’lumotlarga ishlov berish va axborot 

natijalarini olish 

Ishlab chiqilgan iste’mol mahsulotlarini 

sotish 

Axborot natijalarini foydalanuvchiga uning 

asosida qaror qabul qilish uchun uzatish 

 

 

Axborot texnologiyalari tasnifi 

 

1. Ma'lumotlarni qayta ishlash usullari va vositalari bo'yicha: 

 

Global  AT  butun  jamiyatda  axborot  resurslaridan  foydalanish  modellari,  usullari  va 

vositalarini o'z ichiga oladi; 

Asosiy  AT  ma'lum  bir  qo'llanilish  sohasiga  yo'naltirilgan:  ishlab  chiqarish,  tadqiqot, 

dizayn, o'qitish va hk.; 

Aniq AT haqiqiy foydalanuvchi vazifalarida ma'lumotlarni qayta ishlashni o'rnatadi. 

 

2. Xizmat ko'rsatadigan mavzular bo'yicha: 

Buxgalteriya hisobida AT; 

Bank sohasida AT; 

Soliq faoliyatida AT; 

Sug'urta biznesidagi AT; 

Statistik faoliyatda AT va boshqalar. 

 

Tavsiya etilgan tanlov juda o'zboshimchalik bilan amalga oshiriladi, chunki ushbu axborot 

texnologiyalarining  aksariyati  boshqa  turdagi  ma'lumotlarni  ham  qo'llab-quvvatlashi  mumkin. 

Masalan,  matn  protsessorlari  ibtidoiy  hisob-kitoblarni  amalga  oshirish  imkoniyatini  beradi. 

Jadvalli  protsessorlar  nafaqat  raqamli,  balki  matnli  ma'lumotlarni  ham  qayta  ishlashlari, 

shuningdek o'rnatilgan grafik generatoriga ega bo'lishlari mumkin. 

 

3. Foydalanuvchi interfeysi turi bo'yicha 

Foydalanuvchi interfeysi - kompyuterning foydalanuvchi bilan o'zaro aloqasi. Ushbu tasnif 

bizga tizim va dastur interfeysi haqida gaplashishga imkon beradi. API ba'zi funktsional axborot 

texnologiyalarini amalga oshirish bilan bog'liq. 

Tizim  interfeysi  -  operatsion  tizim  yoki  uning  qo'shimchasi  tomonidan  amalga 

oshiriladigan  kompyuterlar  bilan  o'zaro  aloqalar  usullarining  to'plami.  Buyruq  interfeysi  eng 

sodda, bu buyruqni ekranda kiritish uchun tizim taklifini beradi (MS DOS da tizim buyrug'i C: \>, 

Unixda - $). 

WIMP  -  bu  interfeys.  U  ishlatilganda  ekranda  dasturlar  tasvirlari  va  amallar  menyusi 

bo'lgan oyna ko'rsatiladi. Sichqoncha ko'rsatgichi ulardan birini tanlash uchun ishlatiladi. 

SILK  -  bu  interfeys.  Ushbu  axborot  texnologiyalaridan  foydalanganda  ekranda  nutq 

buyrug'i  bilan  semantik  (semantik)  bog'lanishlar  bo'yicha  bir  qidiruv  tasviridan  ikkinchisiga 

harakat sodir bo'ladi. 

 

---

Tayanch iboralar. Axborot tеxnologiyasi – ob'еkt  jarayon yoki hodisaning holati haqidagi yagni 

sifat  axboroti  olish  uchun  ma’lumotlar  yig’ish  qayta  ishlash  va  o’zatish  vositasi  va  uslublari 

jamlanmasidan foydalaniladigan jarayondir. 

Axborot tеxnologiyasi - usullar tizimi va axborotlarni yig`ish, saqlash, izlash, qayta ishlash, uzatish 

yo`lidir.   

EHM - shaxsiy elektron hisoblash mashinasi. 

Texnologiya so`zi “mohirlik” ma`nosini anglatadi. 

“Tezkor xotira” – doimiy saqlovchilardan markaziy protsessorga borish va qaytish yo‘lida oraliq 

ma’lumotlarni saqlash uchun foydalaniladi. 

Nazorat savollari 

1.  Jorj fon Neyman prinsipini tushuntirib bering. 

2.  Axborot o‘lchov birligi nima? 

3.  EHM avlodlari haqida ma’lumot bering. 

4.  Axborotni o‘lchash va EHMda saqlash qanday amalga oshiriladi. 

5.  EHM lar yaratilish bosqichlari bo’yicha qanday avlodlarga bo’linadi? 

6.  EHM lar vazifasiga ko’ra qanday guruhlarga bo’linadi? 

7.  Shaxsiy Kompyuterning   afzalliklari nimalardan iborat?