2- kurs III semestr

Aniqlash tartibi. Bir xil diametrga ega ikki probirkaga filtrlangan kuchsiz kislotali siydikdan 2-3 ml quyiladi va ulardan biriga 20% li sulfosalisil kislota eritmasidan 3-4 tomchi qo’shiladi. Agar probirkadagi siydikda oqsil bo’lsa, u pag’a-pag’a bo’lib cho’kmaga tushadi, ikkinchi (nazorat) probirkadagi siydik esa tiniqligicha qoladi. Bunda oqsil bilan bir qatorda albumozalarning ham cho’kishi sababli probirka biroz isitilsa oqsillarning ivishi tufayli xosil bo’lgan xiralanish kuchayadi, albumozlar xisobiga paydo bo’lgan xiralik esa yo’qoladi. Bunday usul oilan anikdangan oqsilning eng kam miqdori 0,015 g/l teng.
II. Ekspress - test (quruq tashxis sinama).
Prinsipi. Oqsilning bufer eritmadagi indikator rangi sariqdan avval qizil so’ng ko’kkacha o’zgartirish xususiyatiga asoslangan.
Chexiyaning LAXEMA firmasi maxsus o’ramda - paketda chiqaradigan "albufan" indikator qog’ozi siydikning pH, oqsilni esa ham sifatiy, ham miqdoriy aniqlash imkoniyatini beradi va bu haqda o’ramda tegishli ko’rsatkichlar berilgan.
Sog’lom odam siydigida oqsil nihoyatda kam miqdorda bo’ladi va uni yuqorida keltirilgan usullar yordamida aniqlash mumkin emas. Oqsilning siydik bilan ajralib chiqishi qator kasalliklarni (o’tkir va surunkali glomerulonefrit, nefrotik sindrom, pielonefrit, siydik yo’llarining sili, xavfli o’smalar, sistit, uretrit, yurak yetishmovchiligi (yuqumli va toksik holatlar va h. k.), tashxis muhim omil xisoblanadi.
III.Oqsilni miqdoriy aniqlash. Siydikda oqsilni miqdoriy aniqlashning ikki usuli umumlashtirilgan va qabul qilingan:
1. Roberte - Stolnikov - Brandberg usuli;
2. Sulfosalisil kislotasi bilan reaksiya.
Roberte - Stolnikov - Brandberg usuli (Erlix va Altgauzen o’zgartirishi bo’yicha), natijaga tezroq erishiladi.
Prinsipi. Tarkibida oqsil bo’lgan siydikni 50% nitrat kislotasi eritmasi yuzasiga asta-sekin (idish devori bo’ylab) oqizib, qavatma-qavat quyib borilsa ikki suyuqlik o’rtasida oq rangli halqa hosil bo’ladi. Agarda bunday halqa aniq ravishda 2-3 daqiqadan so’ng paydo bo’lsa, unda oqsilning miqdori 0,033 g/l ga teng hisoblanadi, halqaning oldinroq yuzaga kelishi siydikda oqsilning ko’p miqdorda bo’lishidan dalolat beradi.
Oqsilni miqdoriy aniqlashda quyidagi qoidalarga amal qilinadi:
1) faqat oqsil avval sifatiy aniqlangan siydik porsiyalarida tekshiriladi;
2) sinchkovlik bilan filtrlangan siydikdagina tekshiriladi;
3) 50% azot kislota eritmasi sathiga siydikni texnik jixatdan qavatma-qavat quyishni,
reaktiv va siydik nisbatini 1:1 xolda olishga to’la rioya qilgan xolda bajarish kerak;
4) xalqaning paydo bo’lish vaqtini sekundometr bo’yicha belgilab, oqsil miqdorining so’ngi natijasini xisoblashda siydikni kislotaga quyishga ketgan vaqtni (u 15 soniyaga teng) nazarga olish zarur;
5) halqaning xarakteriga qarab siydik suyultiriladi va navbagdagi har suyultirish undan
oldingi suyultirilgan siydikdan tayyorlanadi.
Reaktiv. 50% li nitrat kislotasi eritmasini tayyorlash uchun silindrga 467 ml distillangan suv quyiladi, boshqa silindrda nisbiy zichligi 1,4 nitrat kislotasidan 53,3 ml o’lchab olinadi va kolbaga 40 ml distillangan suv quyiladi, uning ustiga oz-ozdan silindrda tayyorlangan nitrat kislotasini asta-sekin chayqatib qo’shiladi. Tayyorlangan eritmani bo’yoq bilan belgilab yozib qo’yilgan butilkaga quyiladi;