№1–маъруза

1Б ѐки 10 дБ
“эшитилиш остонаси” 
дейилади. 
Товуш ѐки шовқинни тавсифлаш учун уларни одам қабул қилиши 
ҳусусиятларини эътиборга олган ҳолда жадалликдан ташқари спектрни, яъни 
товуш тўлқинининг тебраниш частотасини ҳам билиш керак. Қабул 
қилинаѐтган 
товушнинг кучини
баҳолаш учун унинг баландлиги 
–“фон”
бирлиги киритилган ; У-1000 Гц. Частотали ва 1 дБ жадалликдаги товушни 
қабул қилиш кучи , деб шартли қабул қилинган. 
Ишлаб чиқаришда кузатиладиган шовқинлар турли жадаллик ва 
спектрга эга бўлади. Шовқинларнинг барча спектри шартли равишда 10 та 
классга бўлинган: 
Паст частотали - 380 Гц гача ; 
Ўрта частотали - 380 Гц дан 800 Гц гача; 
Юқори частотали - 800 Гц дан юқори. 
Иш жойларидаги доимий шовқиннинг тавсифи октан поласасидаги 
товуш босими даражасидир
; бу даража ўрта геометрик частотали децибел 
билан ўлчанади. Шовқинларнинг частота таркиби қанча юқори бўлса, 
ишловчиларнинг эшитиш органларига шунчалик кучли нохуш таъсир этади. 
Товушнинг жадаллиги 130 дБ гача кўтарилса, эшитиш аъзоларида оғриқ 
пайдо бўлади 
(оғриқли остона),
товуш эса эшитилмай қолади. 
145 дБ га
етганда қулоқ пардалари ѐрилиб кетиши мумкин. Ундан ҳам ортиқ бўлса, 
инсонинг ўлимига олиб келади. Юқорида айтилганидек, одам товушни қабул 
қилиши унинг частотасидан ташқари жадаллиги ва босимига ҳам боғлиқ. Энг 
қуйи жадаллик - 
Жо ва босим – По эшитилиш остонаси ҳисобланади
. Бу 
қийматлар товуш частотасига ҳам боғлиқ частота 100 Гц бўлганда товуш 
босими: 
 
По =2*10
-5
Па, Жо =10
-12
ВТ/м
2
(1) 

---

5 
Товуш босими 2*10
2
Па ва жадаллиги 10 Вт/м
2
бўлганда оғриқли остона 
кучга киради. Эшитиш остонаси ва оғриқли остона оралиғи