|
17-§. SOXTA DEMOKRATLARNING EKSTREMISTIK FAOLIYATI VA ULARNING FOSH BO‘LIShI
«Erk» demokratik partiyasi vakillari va ularning homiylari mamlakatda vujudga kelgan qiyinchiliklarni ro‘kach qilib, har qanday yo‘l bilan hokimiyat tepasiga chiqib olish uchun ochiqdan-ochiq kurash boshladilar. Ular ko‘cha-ko‘ylarda mitinglar uyushtirib, ommaviy noroziliklarni keltirib chiqarishga harakat qildilar. Xalq saylagan deputatlarga ishonchsizlik bildirib, ularning iste’foga chiqishlarini talab qilishdi.
«Erk» demokratik partiyasining dasturi 1990-yilda qabul qilingan edi va asosan parchalanayotgan sobiq saltanat davrida partiya oldida turgan vazifalarni o‘zida ifoda etgan edi. Mazkur dasturda O‘zbekiston mustaqillikka erishgandan so‘ng amalga oshirilishi lozim bo‘lgan vazifalar, «Erk» partiyasining mamlakatdagi boshqa siyosiy partiyalar va harakatlarga munosabati nazariy-ilmiy jihatdan ishlab chiqilmaganligi sababli partiya boshi berk ko‘chaga kirib qolgan edi.
Natijada «Erk» partiyasi raisi Muhammad Solih yakka boshchilikdan iborat diktatorlik yo‘lini egalladi. U esa birin-ketin jiddiy tashkiliy-taktikaviy va strategiyaviy xatoliklarga yo‘l qo‘ya boshladi. Ayniqsa, bu jarayon 1991-yil 29-dekabrda o‘tkazilgan Prezidentlik saylovlarida Muhammad Solih mag‘lubiyatga uchragach kuchli tus oldi. U hech kim bilan hisoblashmay O‘zbekiston xalq deputati mandatini tashlab Oliy Kengash sessiyasi zalidan chiqib ketdi, qonuniy yo‘l bilan saylangan Respublika Prezidentiga qarshi ochiqdan-ochiq kurash yo‘liga o‘tdi. 1993-yilda Muhammad Solih chet elga qochib ketdi. «Erk» partiyasida chuqur ichki partiyaviy bo‘hron vujudga keldi. Partiya Markaziy Kengashi a’zolarining bir qismi Muhammad Solih tutgan yo‘lga qarshi chiqdilar. U O‘zbekistondagi Konstitutsiyaviy ijtimoiy-siyosiy tuzumni noqonuniy jihod yo‘li bilan ag‘darib tashlash va islom davlatini tuzishni o‘z oldiga maqsad qilib qo‘ygan «vahhobiylar», «Islom uyg‘onishi hizbi» kabi o‘ta qo‘poruvchi va terroristik harakat rahbarlari bilan aloqa bog‘lab, 1993—1999-yillar davomida qator jinoiy ishlarga qo‘l urdi. 2000-yil 30-oktabrdan 17-noyabrga qadar Toshkentda o‘z ishini olib borgan O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining jinoyat ishlari bo‘yicha sudlov hay’ati asosiy va bosh maqsadi davlat hokimiyatini egallab olishga qaratilgan jinoiy guruhning 12 rahbari ustidan sud muhokamasini olib bordi. Ular qatorida Muhammad Solih (Saloy Madaminov) ham sirtdan sud qilindi. Mamlakat Oliy sud hay’ati qarori bilan u mol-u mulki musodara qilinib, 15 yil 6 oy muddatga ozodlikdan mahrum qilindi.
1991-yilning oxirlari O‘zbekiston mustaqilligining eng tahlikali, iztiroblar va og‘ir kechinmalar jo‘sh urgan davri edi. Xalq Moskvada sobiq Ittifoqni saqlab qolish ilinjida yurgan siyosiy arboblarning jazavalari tutgan, asabiy kayfiyat hukmronlik qilayotgan, umidlari kelajakdan katta bo‘lgan bir paytlar edi.
Mustaqillik e’lon qilingach, orqada pisib o‘tirib, zimdan ishlayotganlar asta-sekin bosh ko‘tardilar. Endi o‘zlarini istiqlol qahramoni, mustaqillik jarchisi, mamlakatni boshqarishda «nodir iste’dod» ekanliklarini ko‘rsata boshladilar. Butun mas’uliyatni zimmasiga olib, hayoti va oilasini xavf ostida qoldirib, mustaqillikni e’lon qilganlarga ochiqdan-ochiq qarshi chiqdilar.
Bu borada 1991-yil 18—21-noyabr kunlari bo‘lib o‘tgan O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining o‘n ikkinchi chaqiriq sakkizinchi sessiyasi O‘zbekiston tarixida alohida voqea sifatida muhrlandi. Ayni ana shu sessiyada bir guruh soxta demokratlar ochiqdan-ochiq bosh ko‘tardilar. Turli tomondan so‘z olib, sessiya kun tartibini buzish, unga qo‘shimchalar kiritish bahonasida turli, bir-biriga to‘g‘ri kelmaydigan muammolarni ko‘tarib chiqishga intildilar. Mamlakatda olib borilayotgan izchil siyosatga zid, bo‘htondan iborat fikrlar bildira boshladilar. «Tashabbus» guruhi nomi bilan so‘zga chiqqan bir guruh deputatlar «O‘zbekistonda mitinglar va namoyishlar o‘tkazilishini taqiqlash to‘g‘risida»gi qarorni bekor qilish, respublika ma’muriy organlari, shuningdek Konstitutsiyaviy Nazorat Qo‘mitasiga ultimatum qo‘yish talabi bilan chiqisha boshladilar.
1991-yil 18—21-noyabr kunlari bo‘lib o‘tgan O‘zbekiston Respublikasi Oliy Kengashining sakkizinchi sessiyasi jangovarlik, shafqatsiz kurash va hujumkorlik ruhida o‘tdi. Unda Prezident Islom Karimovning qat’iy iroda kuchi, har qanday tanqidiy fikr va qo‘poruvchilik harakatlariga og‘ir-vazminlik, siyosiy hushyorlik hamda asosli mulohazalari bilan munosabat bildirganligi natijasida soxta «demokratik kuchlar» o‘z maqsadiga yeta olmadilar.
«Vek» (Rossiya) gazetasining 1995-yil 21—27-iyul sonida shunday deyiladi: «SSSR parchalanib ketganidan so‘ng eng dahshatli voqea O‘zbekistonda yuz berishi lozim edi. Lekin, bunday bo‘lmadi. Karimov birorta ham xatoga yo‘l qo‘ymadi. Karimovning mitinglarni taqiqlab qo‘yishi qirg‘izlar, tojiklar bilan o‘zaro munosabatlardagi murakkab vazifalarni hal etish kabi juda to‘g‘ri ish edi».
Do'stlaringiz bilan baham: |
