1947 yilning 23 dekabrida 3ta amerika fiziklari

Asinxron RS-triggerning shartli belgisi va o‘tish qoidasi:
RS-триггернинг берилган Q_n ҳолатидан Q_n+1 ҳолатига ўтиш қоидаси қуйидаги мантиқий функция орқали ифодаланади:
Asinxron RS-trigger ikkita 2HAM-EMAS yoki 2YOKI-EMAS ME yordamida tuzilishi mumkin:

Asinxron RS-triggerning o‘tish jadvali:


Sinxron RS-triggerning shartli belgisi va holatlar jadvali:

бу ерда S^/ = CS, R^/ = CR

ME asosida qurilgan Sinxron RS-trigger sxemasi:

D-triggerning shartli belgisi va o‘tish jadvali:

D-trigger chiqishidagi ma’lumot navbatdagi sinxrosignal kelguncha o‘zgarishsiz qoladi, ya’ni kechikish mavjud. Shunga asosan D-trigger kechikish triggeri deb ataladi.

T-triggerning shartli belgisi va rostlik jadvali


JK-triggerning shartli belgisi va tuzilish sxemasi:

Quyida mos ravishda asinxron va sinxron JK-trigger ishini ifodalovchi analitik ifodalar keltirilgan:

JK-triggerlarning universalligi ular asosida barcha turdagi triggerlar hosil qilish imkonini beradi.
Hisoblagichlar
Kirishlariga berilayotgan impulslarni hisoblashni amalga oshiradigan qurilma hisoblagich deb ataladi.
Hisob natijalari hisoblagich chiqishida ikkilik son ko‘rinishida beriladi va u talab etilayotgan vaqt davomida saqlanishi mumkin.
Hisoblagichlarning sinflanishi:
Kodlash usuliga ko‘ra – pozitsion, nopozitsion;
Sanoq moduliga ko‘ra – ikkilik, o‘nlik, sanoq moduli ixtiyoriy bo‘lgan;
Ma’lumotlarni o‘qish turiga ko‘ra – sinxron, asinxron;
Sanoq yo‘nalishiga ko‘ra – sodda (jamlovchi, ayiruvchi), reversiv;
Ishlatilgan triggerlar turiga ko‘ra – T, JK, D.
Ta’rifi:
Ketma-ketli hisoblagichda kirish-larga berilayotgan ma’lumotlar bir yo‘nalishda (ortib boruvchi yoki kamayuvchi) va ikkala yo‘nalishda (reversiv) sanab boriladi.
Ma’lumotlarni hisoblashdan avval hisoblagich dastlabki holatga (0) o‘rnatiladi.
Uch razryadli jamlovchi hisoblagich sxemasi:


Jamlovchi hisoblagichning holatlar jadvali:


Ayiruvchi hisoblagichning holatlar jadvali:


Ta’rifi:
Hisoblagichlarda sanoq yo‘nalishi (tartibi) razryadlararo aloqalar turini o‘zgartirib turlicha reversiv hisoblagichlar hosil qilish mumkin.
V kirish trigger ishini to‘xtatadi va unga yozilgan ma’lumot ancha muddat ichida saqlanishi mumkin. Ketma-ket uzatishli hisoblagichlar ichki tuzilmasining soddaligi bilan ajralib turadi, lekin kichik tezkorlikka ega, chunki triggerning har bir ulanishi, avvalgisi qayta ulangandan so‘ng amalga oshadi.
Reversiv hisoblagich fragmenti:


Parallel hisoblagichda sanoq impulslari barcha razryadlarda triggerlarning S sinxrokirishlariga bir vaqtda (parallel) uzatiladi. Parallel hisoblagichlar odatda front yordamida sinxronlashadigan RS-, JK-,D-triggerlari asosida tuziladi.
Ma’lumotlarni hisoblashdan avval hisoblagich dastlabki holatga (0) o‘rnatiladi.
Parallel o‘tishli hisoblagich sxemasi fragmenti:

HISOBLAGICHNING SHARTLI BЕLGILANISHI:


жамловчи
айирувчи

Registr ketma-ket turdagi raqamli qurilma bo‘lib, ko‘p razryadli ikkilik sonlar ko‘rinishidagi ma’lumotlarni eslab qolish va vaqtincha xotirada saqlash uchun ishlatiladi.
Registr ikkilik razryad sonlarga teng miqdordagi triggerlar majmuasidan iborat.
Registrning shartli belgisi:



Parallel registr:
Parallel registr ma’lumotlarni parallel shaklda yozish, saqlash va uzatish uchun mo‘ljallangan.
Bu amallarni bajarishdan avval registr dastlabki holatga (0) o‘rnatiladi.
Ma’lumot parallel ravishda qayta ishlangani tufayli, registrni tashkil etuvchi triggerlar ham razryadlar sonidan kelib chiqqan holda o‘zaro bog‘lanmagan.
Parallel registrlar asinxron yoki sinxron ishlash prinsipida ixtiyoriy triggerlardan tuzilish mumkin.
To‘rt razryadli parallel registr:

Ketma-ketli registr kirishdagi ma’lumotlarni ketma-ket tartibda yozish, saqlash va uzatish uchun mo‘ljallangan.
Ma’lumot yozishdan avval registr dastlabki holatga (0) o‘rnatiladi.