1947 yilning 23 dekabrida 3ta amerika fiziklari

Kesh – xotira
Tezkor kesh-xotira kompyuterda bajarilayotgan jarayonlar tezligini oshirish va mikroprotsessor bilan OXQ o‘rtasida almashinadigan ma’lumotlarni tezkorlik bilan uzatish uchun ishlatiladi. Kesh-xotira oralik esda saqlanuvchi qurilma xisoblanadi (bufer).
Kesh xotiraning ikkita turi mavjud: protsessor ichida joylashgan ichki va ona platada joylashgan tashqi kesh-xotiralar.

Xotiraning asosiy parametrlari
Xotira qurilmasining sig‘imi (M) – unda saqlanadigan axborotni mumkin bo‘lgan maksimal kiymatini belgilaydi.
So‘z razryadi n – xotira yacheykasi (XYA) deb nomlanadi. XYA larning yig‘indisi eslab qoladigan xotira maydonini xosil qiladi va u matritsa deb nomlanadi.
Yanada aniq tasavvurga ega bo‘lish uchun «xotirani tashkil etish» (N x L) tushunchasi kiritilgan bo‘lib, u uzunligi (razryadi) L bo‘lgan saqlanayotgan kod so‘zlar soni N ni bildiradi. Bundan kelib chiqib, XQ ning sig‘imi quyidagicha keltiriladi:

Axborot xajmi bir xil bo‘lgani bilan uning tashkil etuvchisi farqlanishi mumkin. Bunga misol bo‘lib XQ ikkita tashkil etuvchisi 32x8 va 256x1 lar bir xil xotira xajmini tashkil etadi, ya’ni 256 bit.
Xotiradan signalni olish vaqt tA deb, xotira qurilmasiga barcha boshkaruvchi signallar berilgan vaktdan boshlab uning chiqishida ma’lumotni paydo bo‘lishi vakt oralig‘iga aytiladi
Xotira qurilmasining ma’lumotlariga ruxsat etish usullari
Adresli
Ketma-ket
Assotsiativ
Adresli ruxsat etish usulida adresli kod ma’lumotlar almashinuvi yuz beradigan xotira yacheykasi nomerini ko‘rsatadi. Bunda tanlov vaqti doimiy va ma’lumotlar maydonidagi axborotni turar joyiga ta’luqli emas. Adresli XQ ga quyidagilar misol bo‘la oladi:
RAM (Random Access Memory), OXQ (operativ XQ) yoki ITXQ (ixtiyoriy tanlovli XQ)
ROM (Read Only Memory), DXQ (doimiy XQ)