19- mа’ruzа nеft vа gаz uyumlаrigа tа’sir etish usullаri tехnikаsi vа tехnоlоgiyasi

Uyumda o’rtacha qatlam bosimini ushlab turish uchun qatlamga xaydalayotgan suvning miqdori qazib olinayotgan suyuqlik va gaz miqdoriga teng bo’lishi kerak.

• Ko’p hollarda neftni gazga to’yinish bosimidan yuqori bo’lgan qatlam bosimli konlardan olingan 1 tonna yo’ldosh gaz bilan olingan neft 1,4-1,6 m3 xajmni egallaydi. Bu shuni ko’rsatadiki, qatlamdan olingan 1 tonna neft (er yuzida o’lchangani bo’yicha) o’rtacha 1,4-1,6 m3 suv haydash kerak bo’ladi. Fakat shu xoldagina qatlamdan olinayotgan neft va gaz o’rni to’ldiriladi.
• Amaliyot shuni ko’rsatadiki, olinayotgan suyuqlik va gaz xajmiga teng miqdorda suv xaydalsada qatlam bosimini o’zgarishsiz ushlab kolishni imkoniyati bo’lmaydi. Bu shundan dalolat beradiki, neft qatlamiga xaydalayotgan suv katta qarshilish ta’sirida qatlamni suvli qismga ketadi. CHegara ichki qismidan suv haydashda ham suv maxsuldor bo’lmagan qatlamlarga o’tib ketishi kuzatiladi.
• Qatlamga suv haydashda taxminan 15-20 % xaydalayotgan suv yo’kotiladi. SHuni ta’kidlash joizki xar bir tonna kazib olingan neft o’rniga 1,6-2,0 m3 xajmgacha suv xaydalsa, qatlam bosimini ushlab turish mumkin ekan. Agar qatlam bosimini nafakat ushlash balki, ko’tarish kerak bo’ladigan bo’lsa, undan ham ko’prok suv haydash zarur bo’ladi.

Uyumning yuqori qismiga gaz yoki havo haydash.

• Qatlam burchaklari tik tushgan bir xil tog’ jinslaridan tuzilgan, o’tkazuvchanligi yaxshi uyumdan qovushqoqligi kichik neftni siqib chiqarish uchun qatlamga gaz yoki havo haydash qo’l keladi. Bunday qatlamga gaz uyumning gaz do’ppisi qismiga, agar do’ppi bo’lmasa uyum yuqori qismiga haydaladi. Uyum yuqorisiga gaz haydashdan maqsad sun’iy gaz do’ppisini hosil kilish va uyumning ishlash rejimini gaz bosimi rejimiga aylantirishdan iboratdir.
• Qovushqoqligi yuqori kam o’tkazuvchan qatlamga va qatlam bosimini ushlash maqsadida xaydalgan gaz samarasiz bo’ladi. Bunday holatda gaz ishini me’yorlash qiyin, gaz tezda quduqlardan chiqib ketishi va foydali ish bajarmasligi kuzatiladi.