1857 yildagi birinchi jahon iqtisodiy inqirozi

1857 yildagi birinchi jahon iqtisodiy inqirozi
Birinchi inqiroz 1857 yildagi voqea, ya’ni bir vaqtning o‘zida AQSH, Germaniya, Angliya va Fransiyada xalq xo‘jaligi va jamiyat hayotiga etkazilgan kuchli zarba natijasida sodir bo‘ldi. Aslida inqiroz AQSHda boshlangan edi. Inqirozga temir yo‘l kompaniyalarining ommaviy bankrotligi va bozorda aksiya narxlarining tushib ketishi sabab bo‘ldi. Shu yili inqiroz Angliyaga ham ta’sir qildi, so‘ngra butun Evropani qamrab oldi. Mazkur inqiroz to‘lqinlari hatto Lotin Amerikasigacha etib bordi. Inqiroz davrida AQSHda cho‘yan ishlab chiqarish 20 96 ga, paxta etishtirish 27 96 ga qisqardi. Buyuk Britaniyada kemasozlik sohasida ishlab chiqarish hajmi 26 96 ga kamaydi. Germaniyada cho‘yandan foydalanish 25 96 ga, Fransiyada esa, cho‘yan eritish 13 96 ga va paxta etishtirish yana shuncha foizga qisqardi. Rossiyada cho‘yan eritish 14 96 ga qisqargan.
1873-1878 yillardagi xalqaro moliyaviy inqiroz
Navbatdagi jahon iqtisodiy inqirozi 1873 yilda Avstriya va Germaniyada boshlandi va xalqaro moliyaviy inqiroz sifatida baholandi. Avstriya va Germaniya bozorlarida chayqovchilikning o‘sishi va Lotin Amerikasida kreditlarning oshishi inqiroz uchun dastlabki sharoit edi. Avstriya va Germaniya bozorlarida chayqovchilikning o‘sishi may oyida Venada fond birjalarining tugatilishiga olib keldi. Bunday fond birjalari Syurix va Amsterdam shaharlarida ham tugatila boshlandi. AQSHda banklardagi "vahima" Nyu-York fond birjalaridagi aksiyalar keskin pasayishidan boshlandi va Birlanshgan Tinch okeani temir yo‘llari korporatsiyasi Prezidenti Jey Kuk va mamlakatdagi boshqa asosiy moliyachilarning bankrotligiga olib keldi. Amerika va Evropadagi retsessiya va iqtisodiy pasayish Lotin Amerikasi mamlakatlarida davlat byudjetining asosiy qismini tashkil etuvchi eksport tovarlarni keskin qisqartirdi. Inqiroz 1878 yilda tugallandi hamda kapitalizm inqirozi tarixida eng uzoqqa cho‘zilgan inqiroz sifatida e’tirof etildi.
1914 yildagi moliyaviy inqiroz
1914 yilda boshlangan xalqaro moliyaviy inqiroz birinchi jahon urushi boshlanishiga asosiy ishora edi. Inqirozga AQSH, Buyuk Britaniya, Fransiya va Germaniya hukumatlari tomonidan harbiy harakatlarni moliyalashtirish uchun chet el emitentlarining barcha qimmatli qog‘ozlarini sotib olishlari asosiy sabab bo‘ldi. Bu inqiroz jahonda sodir bo‘lgan boshqa inqirozlardan farq qilgan holda markazdan boshqa hududlarga yoyilmadi, amalda bir necha davlatlarda bir vaqtning o‘zida boshlandi. So‘ngra birinchi jahon urushida qatnashayogan tomonlar chet el aktivlarini tugatishdi.
Retsessiya - bu iqtisodiy yuksalishning cho‘qqi nuqtasidan keyingi faza bo‘lib, u ishlab chiqarishni, iqtisodiyotda o‘sish sur’atlarini, birja indekslarining ommaviy pasayishi hamda ishsizlik darajasining oshishini xarakterlaydi. Bankdagi vahimalar AQSH, Buyuk Britaniya va boshqa ko‘plab davlatlarda Markaziy bankning intervensiyalarini kamaytirishga olib keldi.