18 Маъруза: Тизимларнинг умумий архитектуралари

Тизим архитектурасининг турлари

• қурилма архитектураси;
• дастурий таъминот архитектураси;
• корхона архитектураси;
• ҳамкорлик тизимлари архитектураси (Интернет, ақлли транспорт тизимлари ва ҳаво ҳужумидан мудофаа тизимлари каби);
• ишлаб чиқариш тизимлари архитектураси;
• стратегик тизимлар архитектураси.

Тизимлар архитектураси асоси

• Ҳақиқат объектлари тизим сифатида моделлаштирилган (яъни, функцияни бажарадиган ва унинг периметри кириш, чиқиш ва ички ҳолат билан белгиланган қути). Масалан, мобил телефон - бу овозни ва тугмалар орқали киритиш ҳамда овозни ва дисплей орқали чиқариш тизими. Бундан ташқари, у ёқилган ва ўчирилган бўлиши мумкин. Умуман олганда, телефон қўнғироқларини амалга оширишга имконият беради.

Тизимлар архитектураси асоси

• Тизим ўзидан кичик бўлган тизимларга қисмтизим сифатида бўлиниши мумкин. Масалан, мобил телефон аслида экран, клавиатура, корпус, микрафон, карнай ва микросхемадан иборат. Аммо, телефон бу барча элементларнинг бирлашувидир ва ушбу элементлар тўпламидан тўлиқ тушиниб бўлмайди.

Тизимлар архитектураси асоси

• Тизим бошқа тизимлар, яъни, унинг муҳити билан ўзаро боғланган бўлиши мумкин. Масалан, мобил телефон фойдаланувчи, релеф (сигнални узатиш учун), реператор (сигнал бизилганда), ер (йиқилганда) ва бошқалар билан боғланган. Ушбу тизимларнинг барчаси учнинг атроф-муҳитини ташкил қилади ва ишлаб чиқишда ҳисобга олинади.

Тизимлар архитектураси асоси

• Тизим бутун ҳаётий цикли давомида кўриб чиқилиши керак. Масалан, мобил телефон лойиҳалаштирилади, прототипланади, синовдан ўтказилади, тасдиқланади, ишлаб чиқарилади, тарқатилади, сотилади, фойдаланилади, таъмирланади ва ниҳоят қайта ишланади. Ушбу босқичларнинг барча муҳимдир (ва нафақат фойдаланиш вақтида эмас).

Тизимлар архитектураси асоси

• Тизим бошқасига интерфейс орқали уланиши мумкин. Бу эса уланиш хусусиятларини моделлаштиради. Масалан, қўнғироқ қилганда қулоғимиз телефон билан бевосита алоқада бўлади ва шунинг учун икки тизим (қулоқ ва телефон) ўртасида уланиш мавжуд. Бироқ, бу ердаги яшириш интерфейс – бу ҳаво. Ҳавонинг хусусиятлари қулоқ ва телефон ўртасидаги алоқага таъсир қилиши мумкин (масалан, шовқин кўп бўлган ҳолда).