17 mavzu: milliy daromad va milliy hisoblar tizimidagi boshqa daromad ko’rsatkichlari

SIM =YAIM-AKI=440-24=416 mln $
2.YAlpi milliy daromad
YAMD=YAIMQ BDolingan–BDberilgan=440Q16–14=442 mln$
3.Sof milliy daromad
SMD=YAMD–AKI=442–24=418 mln $
4.YAlpi milliy mavjud mahsulot
YAMMD=YAMDQ JTQ=442Q10=452 mln$
5.Sof milliy mavjud daromad
SMMD=YAMMD–AKI=452–24=428 mln $
6.YAlpi milliy jamg’arma
YAMJ=YAMMD–YAI=452–(100Q60Q40) =228 mln $
7.Sof milliy jamg’arma
SMJ=YAMJ–AKI=204 mln $
8.Sof kreditlash(sof qarzdorlik)
SK=YAMJQKTQAYAJ=252Q30–(50Q8) =224 mln $
Nominal va real daromad.
Kishilar o’z daromadlariga qarab tirikchilik o’tkazadilar.Daromad topish tirikchilikning vositasi hisoblanadi va turmush darajasini ifodalaydi.
Turmush darajasi insonning hayotiy ehtiyojlarini qondirish me’yoridir.Turmush darajasi qanday miqdordagi va qanday sifatdagip tovarlar va xizmatlarni amalda istemol etish bilan tasvirlanadi.SHu nuqtai nazardan daromad nominal va real daromadga bo’linadi.
Nominal daromad pul shaklidagi jamiki daromadlarni o’z ichiga oladi.
Bu daromad turmush darajasini ifodalaydi,chunki qancha noz ne’mat istemol etilganligi narx navoga ham bog’liq.Moddiy farovonlik darajasi real daromad bilan ifodalanadi.
Real daromad istemol tovarlari va xilma xil xizmatlarda ifodalangan daromad bo’lib,pul daromadining xarid qobiliyatini bildiradi,turmush darajasini umumlashgan holda tavsiflaydi.
Real daromad jamiki pul daromadlarini (brutto daromaddan) turli to’lovlar (soliqlar,ijtimoiy sug’urta to’lovlari) chegirib tashlagandan keyinqolgan qismi sof (netto) pul daromadlarini narx o’zgarishlariga nisbatan hisoblash orqali topiladi.
Rel daromad sof pul daromadi miqdoriga to’g’ri mutonosiblikda,narx darajasiga teskari mutonosiblikda o’zgaradi.
RD=Di\Ri
Masalan,AQSHda yuqori sinf o’qituvchilarining yillik nominal va real ish haqi quyidagicha bo’lgan :

Yillar	Nominal ish haqi $	Istemol buyumlari narxining indeksi (1970=100)	Real ish haqi (1970 yildagi $ bilan hisoblanadi)
1970	6200	100	6200
1975	11700	139	8417
1980	16000	213	7512
1990	31200	337	9258

Demak, o’rganilayotgan davrda nominal ish haqi 5 marta ortgan (31200\6200),lekin, narx oshganligini hisobga olsak, real ish haqi taxminan 1,5 marta (9158\6200) oshganligini ko’ramiz.