17-mavzu mavzu: O`zbek Xonliklarining tashkil topishi Reja

Elbarsxon (1511—16) bilan birga Dashti Qipchoqdan Xorazmga kelgan qabilalar oʻtroqlashganlar. Uning davrida xorazmliklar Turkmanistonning janubiy qismi, Eron shimolidagi Saraxs, Orol va Mangʻishloqni egallashgan. Yangi yerlarni Elbarsxon oʻgʻillari va ukasi, qarindoshlariga boʻlib berishi natijasida mayda hokimliklar paydo boʻlgan. Elbarsxon vafotidan keyin uzluksiz oʻzaro nizolar sababli xonlar tez-tez almashib turgan.

Xiva Xonligi gerbi

Xiva Xonligi egallagan hudud

Xiva xonligi xaqida qo`shimchqa malumotlar.

Poytaxti	Xiva
Til(lar)i	O'zbek fors
Dini	sunniy islom
Maydoni	67,251 km (1911)
Aholisi	700 000 (1902) 800 000 (1908)

Tarixi

-  1511	Xonlikka asos solindi.
-  1804	Qo'ngʻirot sulolasi hokimiyatga keldi.
- 12-avgust 1873	Xonlik Rossiya tomonidan ishgʻol qilindi.
-  1920	Rossiya tomonidan bosib olindi.

Xiva xonligining madaniy hayot.

XVI-XVIII asrning birinchi yarmi Xiva xonligida ilm-fan taraqqiyoti butunlay - to’xtab qolgan emasdi. Bu davrda tarix ilmi o’ziga xos o’rinda turadi. Chunonchi, Xiva xoni Abulg’ozixon Xiva tarixshunosligi maktabiga asos soldi. Abulg’ozixon fan va madaniyat tarixiga ikki muhim asari («Shajarayi turk» va «Shajarayi tarokima») bilan o’chmas nom qoldirdi. «Shajarayi turk» asarining 9-bobi bevosita Xorazmning 1512- 1663- yillardagi ijtimoiy-siyosiy tarixiga bag’ishlangan. Unda aniq tarixiy voqealardan tashqari, turkiy xalqlar an’analari, Xiva va Buxoro munosabatlari jarayoni yoritilgan. Pul muomalasi haqida ma’lumotlar berilgan.

Davomi…

• Vengriyaning mashhur sharqshunosi A. Vamberi «Abulg’oziyning ,shajarayi turk»i uchun butun dunyo undan minnatdor, deb yozgan edi.Bu asar bir necha asrlardan beri ko’plab tillarga tarjima qilib kelinmoqda. Abulg’ozixonning topshirig’i bilan «Dasturul amal» asari ham yozilgan. Afsuski, bu asar muallifi hamon aniqlangan emas. Ushbu’ asarda Sohibqiron Arrur Temurdan tortib Zahiriddin Muhammad Boburga qadar temuriylar shajarasi qisqacha sharhlangan. Har bir hukmdorga qo’lyozmaning bir bo’limi bag’ishlangan.