17-mavzu. Buxgalteriya axborot tizimi

17.7. Kichik biznes korxonalarida buxgalteriya hisobini avtomatlpshtirish 
tizimlari 
Kichik korxonalarda BHAT yaratishda ShKdan keng foydalanish hisobchining 
ish joyida axborotlarni ishlab chiqish, saqlash va uzatish bo`yicha barcha tadbirlarni 
avtomatlashtirishga imkon beradi. 
Bunday BhATni yaratishda bir necha yondoshishlar mavjud. Bu oddiy va 
unchalik rivojlanmagan tuzilmaga ega kichik korxonalar boshqaruv tizimini alohida 
tizimcha sifatida olib borishni talab qilmaydi. 
Birinchi yondashishda
faqat moliyaviy hisobni avtomatlashtiruvchi tizim 
yaratiladi. Bunday BHAT — mini-hisobxonalar sinfiga kiradi. Qoidaga ko`ra bu 
tizimda buxgalteriya hisobi bitta odam — hisobchi tomonidan olib boriladi. 
Ikkinchi yondashishda
moliyaviy hisobdan tashqari qisman boshqaruv tizimi 
ham har tomonlama avtomatlashtiriladi. Bu holda buxgalteriya hisobini ikkita odam: 
hisobchi va uning yordamchisi yoki kirishni cheklash yo`li bilan bitta ish joyida, yoki 
ikkita ish joylarida olib boriladi. 
Moliyaviy va boshqaruv hisobini zamonaviy kompyuter texnologiyalari asosida 
avtomatlashtirish 
uchinchi yondashishda
erishiladi. Bunday tizimda ishlab 
chiqilayotgan axborotlarning katta hajmlarida ko`p foydalanuvchanlik usulidan 
foydalaniladi. Unda bir necha SHKlar mahalliy tarmoqqa birlashtiriladi. ShKning har 
biri esa hisobchining alohida ish joyi sifatida ko`rib chiqiladi. 

---

329 
Yondashishni tanlash korxonaning turiga va uning kattaligiga bog`liq. Yirik 
korxonalardan farqliroq, kichik korxonalarda asosiy e‘tibor moliyaviy hisobni olib 
borilishiga qaratiladi, u ko`p mehnat talab qilishi va ahamiyat bo`yicha asosiy o`rinni 
egallaydi. U hisob axborotlarini umumlashtirish va sintez qilishga qaratilgan. 
Kichik korxonalardagi moliyaviy va boshqaruv hisobini qamrab oluvchi 
buxgalteriya hisobini avtomatlashtirish uchun dasturiy majmua ikkita moduldan 
tashkil topadi.