17-маъруза: Солиқларнинг иқтисодий моҳияти ва соли тизими

Истеъмолдан олинадиган солиқларга кўшилган қиймат солиғи, аксиз солиғи, конлардан фойдаланганлиги учун солик ва божхона божи киради.

• Истеъмолдан олинадиган солиқларга кўшилган қиймат солиғи, аксиз солиғи, конлардан фойдаланганлиги учун солик ва божхона божи киради.
• Даромаддан олинадиган солиқларга фойда солиғи ва даромад соликлари киради.
• Мулклардан олинадиган солиқларга мол-мулк солиғи ва ер солиқлари киради.

давлат қонунчилиги билан белгиланган ва унинг махсус идоралари томонидан ундириладиган солиқларни ташкил этиш усуллари, элементлари ва тамойиллари мажмуига солиққа тортиш тизими деб аталади.

• давлат қонунчилиги билан белгиланган ва унинг махсус идоралари томонидан ундириладиган солиқларни ташкил этиш усуллари, элементлари ва тамойиллари мажмуига солиққа тортиш тизими деб аталади.
• Солиқ тизими солиққа оид барча муносабатларни қамраб олса, солиққа тортиш тизими эса солиқларни ундириш бўйича иқтисодий-ҳуқуқий муносабатларини ўз ичига олади.

• Солиққа тортиш тизимининг асосий бўғини ҳисобланган солиқ элементлари эса солиққа тортишда ифодаланадиган тушунчалар бўлиб, улар солиқ тўловчилар ва давлат бюджети ўртасидаги иқтисодий-ҳуқуқий муносабатларда намоён бўлади.

3. Солиқ элементлари ва таркиби

Солиқ элементларига қуйидагилар киради:

• солиқ солиш объекти;
• солиқ солинадиган база;
• ставка;
• ҳисоблаб чиқариш тартиби;
• солиқ даври;
• солиқ ҳисоботини тақдим этиш тартиби;
• тўлаш тартиби.

Солиқ субъекти

• Солиқ субъекти бу солиқ муносабатларни ташкил қилувчилар. Буларга асосан солиқ тўловчилар:
• юридик шахслар корхона, ташкилот, фирма ва жисмоний шахслар-ахоли киради. Иккинчи томондан солиқ субектига давлат киради, Яъни солиқ олувчи.

Солиқ солиш объекти солиқ тўловчида солиқ ёки бошқа мажбурий тўлов ҳисоблаб чиқарилиши ва (ёки) тўланиши юзасидан мажбурият келтириб чиқарувчи мол-мулк, ҳаракат, ҳаракат натижасидир