22
Июнь
17
ЭКОЛОГИК ТАҲДИДЛАР ВА МУАММОЛАР
Содуллаева Зиёда
Урганч давлат университети талабаси
Пирова Меҳрибон
Урганч давлат университети ўқитувчиси
Адамбой Машарипов
Урганч давлат университети доценти
adamboymasharipov@mail.ru
Аннотация:.Мақолада.экологик.муаммолар,.уларнинг.кўлами,.атроф-муҳитга.етказила-
ётган.зарарлар.ҳақида.тўхталиб,.табиат.муҳофазасида.экосистемаларнинг.аҳамияти.бирги-
на.ўрмон.зоналари.мисолида.кўрсатиб.берилган..
Калит сўзлар:.атроф-муҳит,.экологик.муаммолар,.кимёвий.ифлосланиш.
Маълумки,. ерда. ҳаёт. пайдо. бўлгандан. буён. узлуксиз. равишда. табиатда. ўзгаришлар.
кузатилмоқда.. Атроф-муҳит. тинч,. доимий. табиий. ўзгариб. туриши. натижасида. кўплаб.
ўсимлик.турларини.йўқолишига,.янгиларини.пайдо.бўлишига.олиб.келди,.худди.шу.ҳолат.
ҳайвонот.оламида.ҳам.рўй.берган..
Инсоният.фан.ва.техникани.ўта.ривожлантирди,.цивилизация.юқори.поғонага.кўтарилди,.
аммо. тирик. организмлар. учун. зарур. бўлган. ҳаво,. сув,. тупроқ,. ўсимлик. ва. ҳайвонлар.
заҳарланиб.бормоқда..Ва.ниҳоят,.одамлар.ҳам.ўзлари.яратган.антропоген.омиллардан.азият.
чекишга.мажбур.бўлмоқда..
Саноат,.транспорт,.қишлоқ.хўжалиги.маҳсулотларини.етиштиришда.кимёвий.моддаларни.
ишлатилиши,.табиий.ҳолатни.кескин.ўзгаришларига.олиб.келган.ҳозирги.даврда.экологик.
муаммолар.маҳаллий.ҳолатдан.глобал.даражага.етди..Уни.ҳал.қилмаса,.ҳеч.қачон.ер.юзида.
содир.бўлмаган.муаммолар.келиб.чиқади..
Инсоният.тарихида.доимо.кўплаб.муаммолар,.долзарб.масалалар.қарор.топиб.келган,.
уларнинг.ечимини.топиш.жамиятни.яхшилашга.ва.олға.силжишларига.олиб.келган..Аммо.
ҳозирги. кунда. долзарб. бўлиб. қолган. муаммоларнинг. ечимини. ҳал. қилиш. қийинлашиб.
қолмоқда..
Минг. йиллардан. буён. тўпланиб. келаётган. баъзи. ишлар. башарият. ривожига. рахна.
солиб.турибди..Бунда.айниқса,.экологик.муаммолар.дунё.миқёсидаги.масала.бўлиб.етти.
ярим. миллиарддан. зиёд. аҳоли. бўлган. заминнинг. бир. бутунлигини. сақлаб. қолиш. ҳамма.
давлатларнинг. ҳар. бир. кишиси. учун. зарурий,. ҳал. қилиниши. лозим. бўлган. ишдир,. акс.
ҳолда.ер.курраси.ё.яшайди,.ёки.инқирозга.учрайди..Бунинг.асл.исботи.сифатида.иқтисодий.
ривожланишдаги. кўрсаткичларни. қараб. чиқайлик.. Масалан,. 2000. йилга. келиб,. дунё.
хўжалиги.ҳар.йили.800.млн/т.(қора.металл.60.млн,.сунъий.синтетик.материаллар.500.млн,.
минерал.ўғит.8.млн,.150.номдаги.пестицид.300.млн).кимёвий.органик.бирикмалар.ишлаб.
чиқарилган..
2000.йилда.атмосферага.300.млн/т.углерод.оксиди,.50.млн/т.углеводородлар,.120.млн/т.
сулфатлар,.150.млн/т.олтингугурт.2.оксиди,.дунё.сувларига.8-10.млн/т.хом.нефьт,.қаттиқ.
чиқиндилар.эса.17.млн/т.ташланмоқда..Юқоридагилардан.ташқари,.инсон.ишлаб.-.чиқариш.
ирригация.ва.коммунал.хизматга.13%.дарё.сувини.ишлатган,.сув.ҳавзаларига.эса.500.млрд.
м
3
. саноат. ва. коммунал. хўжаликларнинг. ифлос. сувлари. ташланган.. . Демак,. биосферани.
ифлосланиши,.табиий.ресурсларни.тугаб.бориши,.экотизимларнинг.бузилиши,.табиий.ўз-
ўзини.тикланиш.йўқолаётгани.жуда.хавфли.жараёнлардир,.уларни.инсон.тезлаштиришга.
сабабчи. бўлмоқда.. Табиатни. ифлослантирувчи. моддалар,. металлар,. чанг,. пестицидлар,.
радиафаол.моддалар.дунё.осмонида.чегара.бўлмагани.учун.битта.технобиологик.тизимни.
ташкил. қилади.. Табиатдаги. бу. ўзгаришлар. инсон. учун. изсиз. қолмайди,. яъни. унга. ўз.
таъсирини.кўрсата.бошлади.ёки.турли.ташландиқ.моддалар.инсон.танаси.учун.ғоят.заҳарли.
экани. ҳозирда. одамларга. сир. эмас.. Бу. моддалар. мутаген. ўзгаришларгача. олиб. боради..
65
Do'stlaringiz bilan baham: |