22
Июнь
17
ларида.яшай.оладилар,.шу.қаторда.кўп.қаватли.ғишт.уйларда,.бу.ҳайвонлар.асосан.одам.
ҳисобидан.емиш.топадилар..
Кулранг. каламуш. биноларнинг. подваллари. ва. пастки. қаватларида. жойлашади.. Бунда.
бинонинг. баландлиги. муҳим. аҳамият. касб. этади;. бино. қанчалик. баланд. бўлса,. чиқинди.
йиғиш. камераларида. шунчалик. кўп. чиқинди. йиғилади. ва. каламушларга. шунчалик. кўп.
емиш.бўлади..Ёзда.шаҳар.атрофларида.чиқндихоналарда,.ирмоқ.ва.ариқ.бўйларида,.улар.
суғориладиган.далаларда.хам.кўп.
Каламушлар.қириб.битказилган.жойларни.уй.сичқонлари.эгаллайдилар..Бу.кемирувчи-
ларнинг.яна.бир.рақобатбардош.вакилларининг.бири..Уй.сичқонлари.қуруқ.хоналарга.мос-
лашган,.озиқ-овқат.омборлари.улар.учун.қулай.яшаш.шароитидир..Уйларда,каламушлардан.
фарқли.ўлароқ,.сичқонлар.барча.қаватларга.жойлашадилар,.лекин.улар.учун.энг.маъқуллари.
пастки.ва.баланд.қаватлар..Ўрта.қаватларда.улар.кам.сонли,.бу.шуни.кўрсатадики,.чердак.
ва. подвалларда. уя. қуриш. имкониятлари. кўпроқлиги. бўлиши. мумкин.. Одам. улар. билан.
доим.курашиб.келади,.бундан.сичқон.тез.кўпайиши.билан.яшаб.қолса,.каламуш.курашиш.
методларига.мослашишга.ҳаракат.қилади.
Шаҳар.фаунасида.алоҳида.ўринга.эга.уйсиз.ҳайвонлар.хам.бор,.булар.итлар,.мушуклар..
Улар.санитар-эпидимологик.шароитларни.ёмонлаштирадилар,.чунки.улар.ҳар.хил.касал-
ликларни. ташийдилар,. бу. касалликлар. билан. нафақат. бошка. ҳайвонлар,. балки. одамлар.
ҳам.касалланиши.мумкин.(қутуриш,.лептоспироз,.дирофиляриоз,.токсоплазмов,.гальмин-
тозлар. ва. бошқалар),. ҳар. йили. қутурган. ҳайвонлар. ҳужумидан. кўпгина. одамлар. азият.
чекадилар.
Шаҳарнинг.яна.бир.кўпсонли.яшовчиларидан.бири.бу.қушлар..Энг.кўп.тарқалган.тур-
лари.–.кулранг.қарға,.кулранг.каптар.ва.уй.чумчуғи..Марказий.иш.ва.турар-жой.квартал-
ларида.бу.турлар.умумий.ҳайвонлар.сонининг.70.%.ни.ташкил.қиладилар.
Ерда,. сувда. ва. судралиб. юрувчилар. шаҳар. шароитида. жуда. заифдирлар.. Ерда,. сувда.
яшовчи. ва. судралиб. юрувчилар. температура. ва. мухитнинг. намлигига. тобедирлар,. бу.
уларнинг. заифлигини. оширади,. чунки. улар. яшайдиган. табиий. биотоп. иқлими. доимий.
ўзгариб. туради.. Бу. жониворлар. вақт. ўтиши. билан. шаҳар. ҳудудларидан. йўқолиб. кетиш.
эҳтимоли. мавжуд.. Шаҳарда. ўсимликлар. 100%. сунъийлашиб. факат. маданий. ўсимликлар.
экилади..Сўнгги.йилларда.хатто.хиёбонларда.ҳам.баланд.дарахтлар.ўрнини.карлик.дарахтлар.
эгалламоқда..Бу.эса.қушлар.учун.шаҳар.умуман.яшаш.макони.сифатида.йўқ.бўлиб.кетиш.
арафасида.турибди..
Фойдаланган.адабиётлар;
1). Артемова. С.Н.. Оценка. использования. и. состояния. экологического. городского.
ландшафта.(.на.примере.г..Пенза):.дисс..….канд..геогр..наук.,.М.,.1997.
2).Басыйров.А.М..Экология.города:.Учебно-методическое.руководство..–.Казань,.КФУ,.
2013..–.96.с.
3).Глобальная.урбанизация.до.2050.года..[Электронный.ресурс]..URL: http://blog.review.
uz/new/global-naya-urbanizatsiya-do-2050-goda/
4).Клаусницер.Б..Экология.городской.фауны..М.:.Мир,.1990.-.248.с.
5).Осипов.В.И..Мегаполисы.под.угрозой.природных.катастроф//
Вестник.Российской.академии.наук....1996....Т..66....№.9...С..771-782
52
Do'stlaringiz bilan baham: |