|
22
Июнь
17
TABIAT VA ATROF - OLAM MUHOFAZASI
Ergasheva Shahnoza Rustamovna
121-maktab biologiya fani o‘qituvchisi
Telefon: +998(97)4015108
ergasheva.sh.r@gmail.com
Annotatsiya:Ushbu maqolada ta’lim jarayonida o‘quvchi yoshlar ongida hozirgi vaqtdagi
eng dolzarb muammolardan biri atrof- muhit olamini asrab avaylash tabiatga ehtiyotkorona
munosabatda. bo‘lish,o‘sib. kelayotgan. yoshlar. ongida. ekologik. madaniyatni. rivojlantirish. kabi.
muammolar.yoritib.berilgan.
Tayanch so‘zlar: Ekologiya,organik.olam,.ekologik.madaniyat.Fransuz.okeanshunosi.Jak.Iv.
Kusto.aytganidek.“Ilgari.inson.tabiatdan.qo‘rqar.edi,.hozir.esa.tabiat.insondan.qo‘rqib.qolgan”.
Tabiatdagi.barcha.mavjudotlar.bir-biri.bilan.chambarchas.bog‘langan..Tabiatning.bir.bo‘lagi.
bo‘lgan.inson.ham.tashqi.muhit:.yer,.suv,.havo.va.atrofida.yashovchi.boshqa.barcha.jonzotlarga.
bog‘liq.. Fan. birinchi. navbatda. inson. o‘ziga. zarar. yetkazib. qo‘ymasligi. uchun. bizga. bu. nozik.
o‘zaro.bog‘liqlikni.tekshirish.va.aniqlashga.yordam.beradi..Har.qanday.tirik.mavjudot.oʻz.atrofini.
oʻrab. turgan. tabiiy. muhit. bilan. oʻzaro. taʼsirda. boʻladi,. undan. oʻziga. kerakli. narsalarni. oladi,.
shu. muhitda. moslashadi,. muhit. tarkibiga,. undagi. modda. va. energiyaning. aylanma. harakatiga.
maʼlum.darajada.oʻzgarish.kiritadi..Organik.dunyoning.tabiiy.muhit.bilan.oʻzaro.taʼsiri.biologik.
evolyutsiya. jarayonida. yangi. turlarning. paydo. boʻlishi,. raqib. turlar. sonining. koʻpayishi. yoki.
kamayishi. va. atrof. muhitning. oʻzgarishi. natijasida. oʻzgaradi.. Yerda. odamning. paydo. boʻlishi.
organik.dunyo.bilan.tabiiy.muhit.oʻrtasidagi.oʻzaro.munosabatni.tubdan.oʻzgartirib.yubordi.
Inson.tabiiy.sharoit.va.boyliklardan.koʻp.maqsadlarda.foydalanadi..Bu.esa.ayni.paytda,.tabiatni.
tegishlicha.muhofaza.qilishni.ham.taqozo.etadi..Bular:.xoʻjalik,.sogʻliqni.saqlash.va.gigiyena,.
turizm,.ilmiy.hamda.tarbiyaviy.maqsadga.muvofiq.foydalanish..Maqsadga.muvofiq.foydalanish.
deganda,. tabiat. boyliklaridan. mamlakat. yoki. butun. insoniyat. manfaati. yoʻlida. foydalanish.
tushuniladi..Bunda.hozirgi.va.kelajak.avlodning.manfaatlarini.koʻzlab.faoliyat.yuritish.nazarda.
tutiladi..Oʻz.taraqqiyotini.oldindan.uzoq.muddatga.ilmiy.asosda.rejalashtira.oladigan.va.tabiiy.
muvozanatni.oʻzgartirmasdan.foydalana.oladigan.jamiyatgina.taraqqiyotga.erishadi.
Tabiiy. boyliklardan. oqilona. foydalanishdan. tabiatda. roʻy. beradigan. jarayonlarning. oʻzaro.
bogʻlikligi. va. rivojlanishi. qonuniyatlari. haqidagi. bilimlar. katta. ahamiyatga. ega.. Busiz. tabiiy.
jarayonlarga.baho.berish,.ularni.hisobga.olish,.tabiatga,.tabiat.komponentlariga.koʻrsatilgan.har.
qanday.taʼsirning.kelajakda.qanday.oqibatlarga.olib.kelishini.oldindan.bilish.mumkin.emas.
Hozirgi.kunga.kelib.dunyo.aholisi.soni.7.mlrdga.yetib.bormoqda,.albatta.bu.tabiiy.resurslardan.
ko‘proq. foydalanishga. olib. kelmoqda.. Natijada. atrof-muhitga. tashlanadigan. chiqindilar. yildan.
yilga. oshib. ketmoqda.. Aholi. sonining. yildan. yilga. oshib. borishi. sanoat. va. transportning.
rivojlanishi,.fan.texnikaning.taraqqiy.etishi,.insonning.biosferaga.ko‘rsatayotgan.ta’sir.doirasini.
kengaytirib.bormoqda..Bu.esa.o‘z.navbatida.u.yoki.bu.ekologik.muommolarning.kelib.chiqishiga.
sabab.bo‘lmoqda.
Shuning uchun Ona tabiatimizga o‘z ta’sirini ko‘rsatadigan sanoat chiqindilaridan
himoyalash. davr. talabi. bo‘lib. qolmoqda,. chunki. ifloslangan. tabiiy. muhit. nafaqat. insonlarga.
balki. tabiatimizga. ham. salbiy. ta’sir. ko‘rsatadi.. Bu. borada. nafaqat. davlatimiz. balki. dunyo.
davlatlari.tomonidan.birqancha.chora.tadbirlar.ishlab.chiqilgan..Xalqaro.miqyosda.juda.ko‘p.
konvensiyalar.BMT.tomonidan.ham.ishlab.chiqilgan.va.hozirgi.kunda.amal.qilmoqda.
O‘rta. asrlarda. yashab. ijod. etgan. allomalar. tabiat. va. undagi. muvozanat,. hayvonot. olami. va.
o‘simliklar.dunyosi,.atrof-muhitni.e’zozlash.haqida.qimmatli.fikrlar.aytganlar
Muhammad Muso al-Xorazmiy risolalaridan birida odamlarni daryoga mehrli bo‘lishga da’vat
qiladi,.“Agar.daryoning.ko‘zlari.yoshlansa,.uning.boshiga.g‘am.kulfati.tushgan.bo‘ladi”,.-.deydi..
Zahiriddin. Muhammad. Bobur. «Boburnoma». asarida. ko‘rgan-kechirganlari,. borgan. joylarining.
tabiati,. boyligi,. hayvonoti,. o‘simliklari. va. odamlari,. xalqlarning. urf-odatlarini. tasvirlaganiga.
30
Do'stlaringiz bilan baham: |
