22
Июнь
17
МИНЕРАЛ ЎҒИТЛАРНИ ТЎҒРИ ТАҚСИМЛАШ, ҲОСИЛ СИФАТИНИ
ОШИРАДИ
Холмуродова Рушана Ваҳобжон қизи
Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий
университети таянч докторанти
Саттаров Жўрақул
Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий
университети профессори
Телефон:+998(94)4141891
rushana.xolmurodova19@bk.ru
Аннотация:Ўғитлар меъёрида ва тегишли нисбатларда қўлланилгандагина
ҳосилдорликнинг ошиши фан ютуқлари билан ва илғор тажрибаларда тўла асосланган.
Қуйида.Тошкент вилояти туманларининг тупроқлари Чирчиқ дарёси водийсининг конуси-
ни ҳисобга олиб ўрганилиб харакатчан озиқ элементлар захираси топилганда, туманларга
минерал ўғитларни тўғри тақсимлаш имкониятининг мавжуд бўлишибаён қилинган.
Калит сўзлар:.тупроқ,.ўғит,.азот,.фосфор,.калий,.калсий,.гумус,.асосий.ўғит,.унумдор-
лик.
Расмий. маълумотларга. кўра,. дунё. умумий. ер. майдонининг. 12,3. %. ни. суғориладиган.
ер. майдонлари. ташкил. этиб,. унда. жами. озиқ-овқат. маҳсулотларининг. 80%. дан. ортиғи.
етиштирилади.. Яна. бошқа. манбаларда. aйтилганидек,. суғориладиган. ерларда. 88%,. яйлов.
ва. ўтлоқларда. 10%,. денгиз. ва. океанларда. 2%. озиқ-овқат. маҳсулотлари. етиштирилади..
Дунё.бўйича.суғориладиган.ерларда.суғорилмайдиган.ерларга.нисбатан.ҳосилдорлик.3-4.
баробар. юқори. бўлиб,. улардаэнг. асосийси. кафолатли. ҳосил. олиш. имконияти. мавжуд[5]..
Демак,.суғориладиган.ерларга.эътиборни.кучайтириш.лозим.
Савол. туғилади,. тупроқни. унумдорлигини. сақлаб. ва. оширмасдан,. ўғитни. ерга. бе-
риб. уни. ҳосил. бера. олиш. қобилиятини. кучайтирмасдан,. ўсимликлар. иммунитетини.
мустаҳкамламасдан.ҳамда.ўсимликларни.зараркунанда.ва.касалликлардан.самарали.ҳимоя.
қилмасдан.туриб.мўл.ва.сифатли.ҳосил.олиш.мумкинми?.Албатта.йўқ.
Экинлар. ҳосилининг. ўрта. ҳисобда. ярми. ўғитлар. воситасида. шаклланиши. агрокимё.
фани.ютуқлари.ва.илғор.тажрибаларда.тўла.асосланган.[1.2.3.].Экинларни.озиқлантириш.
мақсадида.қўлланиладиган.минерал.ўғитлар.нафақат.ҳосилдорликни,.балки.тупроқ.унум-
дорлигини. ҳам. оширишни. назарда. тутади.. Чунки,. экинлар. ҳосилдорлиги. ошган. сайин.
уларнинг.тупроқдаги.органик.қолдиқлари.ошиши.билан.бирга.тупроқ.эритмаси.мувозанат-
лашиши. ҳам. яхшиланади.. Бундай. ижобий. ҳолат. ўғитлар. меьёрида. тегишли. нисбатларда.
қўлланилгандагина.содир.бўлади[4].
Бугунги.кунда.ўғитнинг.ҳосилни.оширувчи.енг.қудратли.омил.эканлиги.БМТ.томонидан.
бутун.дунёга.эълон.қилинган..Ўғит.ҳосилни.оширадиган.кучли.омил.бўлганлиги.сабабли.
дунёда.барча.имкони.бор.мамлакатлар.ўғит.ишлаб.чиқаришни.аллақачон.йўлга.қўйишган.
ва.уни.йилдан.йилга.кўпайтириб.боришмоқда..Шу.жумладан.Ўзбекистон.ҳам..Ҳар.йили.
1.млн.тонна.атрофида.азотли.ўғитлар,.155.000.тонна.фосфорли.ўғитлар.ва.180.000.тонна.
калийли.ўғитлар.ишлаб.чиқарилади..Шуни.айтиш.лозимки,.ўғитлар.ишлаб.чиқариш.жуда.
катта. харажатни. талаб. қилади.. Шунинг. учун. ҳам. ўғит. қўллашни. илмий. асосга. қўйиш.
унинг. самарадорлигини. оширишга. имкон. туғдиради.. Бироқ. ҳозирча. Ўзбекистонда. иш-
лаб.чиқарилган.ўғитларни.вилоят.ва.туманларга.тарқатишда.ҳам,.уларни.экин.далаларига.
қўллашда. ҳам. аниқ. тизим. яратилмаган.. Чунки. ўғит. қўллаётганда. энг. аввало. тупроқдаги.
озиқ. элементлар. миқдорини. ҳисобга. олиш. шарт.. Тупроқда. азот,. фосфор. ва. калий. озиқа.
элементлари. ўзларининг. хоссаларига. боғлиқ. ҳолда. турлича. захира. шакллантирганлар..
Уларни. ажратилаётган. ёки. экин. даласига. қўлланилаётган. ўғитлар. миқдоридан. чиқариб.
ташлаш.зарур..Шу.нуқтаи.назардан.вилоятларга.ажратиладиган.ўғитни.тўғри.тақсимлаш.
146
Do'stlaringiz bilan baham: |