16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

22
Июнь
17
INSULINNING QONDAGI SHAKAR MIQDORIGA TA’SIRI.
(QUYON MISOLIDA) 
Usmonova Muhayyoxon Sobirjon qizi
Qo‘qon Davlat pedagogika Instituti o‘qituvchisi
Telefon: [phone]
[e-mail].
Halilov SHuxratjon Komiljon o‘g‘li.
Qo‘qon Davlat pedagogika Instituti talabas
Anotatsiya.. Маqolada. insulinning. qondagi. shakar. miqdoriga. ta’sirini. o‘rganish,.
gipoglikemik. shok. sabablari. va. belgilarini. o‘rganish. maqsadida. laboratoriya. sharoitida.
quyonda.tajriba.o‘tkazilishi.to‘g‘risida.so‘z.yuritilgan.
Kalit so‘zlar.. Ferment,. Langergans. orolchasi,. insulin. garmoni,. glukoza,. glikogen,. qon.
plazmasi,.gipoglikemik.shok,.giperglikemik.shok,.oqsil.almashinuvi,.anabolitik.ta’sir..
Me’da.osti.bezi(pancreas).me’daning.pastki.va.orqa.sohasida.birinchi.bel.umurtqasi.ro‘parasida.
joylashgan.bo‘lib,.uzunligi.16-20.sm,.70-80g..Me’da.osti.bezi.aralash.bez.bo‘lib,.to‘qimasining.
98-99%.tashqi.sekretsiya.funksiyasini.bajarib,ovqat.hazm.qilishda.ishtirok.etuvchi.fermentlarni.
ishlab.chiqaradi..Bez.to‘qimasining.1-2%,.ya’ni.Langergans.orolchasi.deb.ataluvchi.qismi.ichki.
sekretsiya. funksiyasini. bajaradi.. Insulin. gormoni. birinchi. marta. 1922-yilda. kanadalik. olimlar.
Barting. va. Best. tomonidan. sigir. va. cho‘chqaning. me’da. osti. bezidan. ajratib. olgan.. Insulin.
karbonsuvlar. almashinuvida. ishtirok. etadi.. Insulin. glukozani. hujayralarga. kirishi. uchun. misoli.
kalit..Gormon.ta’siri.ostida.mushak.tolalari.va.jigar.hujayralarining.membranalaridan.glukozaning.
ko‘proq.o‘tishi.glikogenning.sintezlanishiga,.uning.jigar.va.mushak.hujayralarida.to‘planishiga.
yordam. beradi.. Insulinning. katta. dozalari. organizmga. yuborilganda. qon. plazmasidan. skelet.
mushaklari,. silliq. mushaklar,. jigar. va. boshqa. a’zolar. hujayralarining. ichiga. ancha. glukoza.
o‘tishi. natijasida. qondagi. glukoza. kamayadi..Agar. me’yorda. qondagi. qand. miqdori. 4,45-6,65.
mmol/l.(80-120.mg%).bo‘lsa,.insulin.ta’sir.qilgandan.keyin.qandning.miqdori.4,45.mmol/l.dan.
oshmaydi..Glukoza.kamayishi.natijasida.markaziy.asab.tizimi.hujayralariga.glukoza.kam.o‘tadi..
Shu.sababli.bosh.miya.bilan.orqa.miyada.glukoza.birdaniga.yetishmay.qoladi,.chunki.glukoza.
barcha hujayralar singari asab hujayralarining faoliyati uchun ham asosiy energiya manbayi 
hisoblanadi..Shu.munosabat.bilan.qonda.glukozaning.keskin.darajada.kamayishi.miya.faoliyatini.
keskin.ravishda.buzadi.va.natijada.insulin.shoki.ya’ni.gipoglikemik.shokka.sabab.bo‘ladi..Qonda.
glukoza.miqdori.45-50.mg%.ga.tushganda.shok.belgilari.paydo.bo‘ladi.
Insulinning. qondagi. shakar. miqdoriga. ta’sirini. o‘rganish,. gipoglikemik. shok. sabablari. va.
belgilarini.o‘rganish.maqsadida.laboratoriya.sharoitida.quyonda.tajriba.o‘tkaziladi..Buning.uchun.
tajriba o‘tkazilishidan bir kun oldin tajriba uchun olingan quyonni suv berilishini cheklamasdan 
bir.kunga.och.qoldiriladi..Quyonning.quloq.suprasi.junini.qirib.tozalab,.paxta.spirt.bilan.artiladi..
Keyin.quloqdagi.vena.tomiri.orqali.24.TB.(ta’sir.birligi)da.insulin.yuboriladi..(.1kg.tana.vazniga.
6.TB. insulin. yuboriladi).. Quyonda. qaltirish. belgilari. paydo. bo‘lguncha. kuzatiladi,. keyin. unda.
tirishish.belgilari.paydo.bo‘ladi,.ahvoli.yomonlashishi.va.hushidan.ketishi.kuzatiladi..Quyonni.
hayotini saqlab qolish uchun oldindan tayyorlab qo‘yilgan 20%li glukoza eritmasidan 6ml hisobida 
quloq.suprasi.chetidagi.vena.tomiriga.yuboriladi..Biroz.vaqt.o‘tgach.quyon.ahvoli.yaxshilanadi,.
bu.tajribadan.shuni.bilish.mumkinki,.agar.organizm.och.bo‘lsa,.oz.miqdorda.yuborilgan.insulin.
ham. gipoglikemik. shokka. sabab. bo‘ladi,. chunki. och. vaqtda. hazm. yo‘lidan. qonga. glukoza.
o‘tmaydi..Qonda.glukoza.miqdori.kamayishiga.eng.sezgir.a’zo.bosh.miya.hisoblanadi..Chunki.
glukoza hamma hujayralar uchun ayniqsa bosh miya hujayralari uchun bevosita energiya manbayi 
hisoblanadi..Glukoza.bosh.miya.to‘qimasining.asosiy.energetik.manbayi.hisoblanadi,.u.miyaning.
nafas. olishida,. mediatorlar. va. ba’zi. mikroergik. birlashmalar. uchun,. asab. to‘qimalari. uchun.
energiya.manbayi.sifatida.muhim.rol.o‘ynaydi.
Yuqorida o‘tkazilgan tajribadan maqsad insulinning qondagi glukoza miqdoriga ta’sir etish 

---

27