3
Июнь
17
О.А.СуХАРеВА АСАРЛАРИДА БуХОРО ЭРОНИЙЛАРИ ХуСуСИДА.
Ҳотамова Севара Сулаймоновна
БухДУ Тарих ва маданий мерос факультети “Бухоро тарихи” кафедраси
Этнография, этнология ва антропология йўналиши 1-босқич магистранти.
sevara.khotamova.97@mail.ru
Аннотация:
.бухоро.воҳаси.этнографияси.ҳақида.О.А.сухарева.асарларида.атрофлича.
ёритилган.. Айниқса,. унинг. “XIX-XX. аср. бошларида. бухоро”. асарида. бухоро. эронийла
-
рининг. воҳага. келиб. қолиш. тарихи,. маҳаллий. аҳоли. билан. қўшилиши,. хўжалик. ҳаёти.
тўғрисида.қимматли.маълумотлар.келтирилади..
Калит сузлар:
. эроний,. форс,. марви,. шиа,. сунний,. Хиёбор,. косагарон,. сараҳсиён,.
Афшормаҳалла,.ҳусайнияхона.
2001-йилда. ИсескО. томонидан. Ислом. маданияти. пойтахтларини. эълон. қилиш. да
-
стури.маъқулланган..Ислом.ҳамкорлик.ташкилоти.ҳар.йили.мусулмон.мамлакатларидаги.
3та. шаҳарни. “Ислом. маданияти. пойтахти”. деб. эълон. қилади.. уларнинг. бири. араб. дав
-
латлари,. бошқаси. Осиё. ва. учинчиси. Африка. мусулмон. мамлакатларидаги. шаҳарлардир..
Ташкилот. маданият. вазирлари. IX. Ислом. конференсияси. томонидан. 2020-йилда. бухоро.
шаҳри.“Ислом.маданияти.пойтахти”.сифатида.тасдиқланди..Пойтахт.сифатида.танланган.
шаҳарда.йил.бўйи.ислом.мероси.ва.маданияти.тақдимотига.йўналтирилган.турли.тадбир
-
лар.бўлиб.ўтади..Шариф.шахримиз-.бухоро.тўғрисида.жуда.кўп.маълумотлар.йиғилгани.
фанда.маълум..бу.маълумотларга.назар.ташланганда.уларда.кўпроқ.шаҳар.аҳолиси,.улар
-
нинг. машғулотлари. ва. бошқа. қатор. шаҳар. ҳаётига. оид. масалаларнинг. ёритилганлиги.
аниқланган..
бухоро.воҳаси.этнографияси,.айниқса,.О.А.сухарева.асарларида.атрофлича.ёритилган..
самарали.меҳнати.туфайли.О.А.сухареванинг.бухоро.этнографиясига.оид.бир.нечта.тари
-
хий-этнографик.асарлари.яратилади..Олиманинг.“XIX-XX.аср.бошларида.бухоро”.асарида.
бухоро.эронийлари.тўғрисида.қимматли.маълумотлар.келтирилади..
О.А.сухарева. аввало,. “форс”. атамаси. хусусида. тўхталади. ва. қуйидагиларни. ёза
-
ди:. “бухоро. шаҳар. аҳолисининг. анчагина. гуруҳини. форслар. ташкил. этган.. ушбу. атама.
1910-йилги. “шиалар. қирғини”дан. сўнг. ўзгартирилиб,. натижада. эронийлар. “марви”. деб.
аталганлигини. таъкидлайди.. Ф.Люшкевичнинг. кузатишлари. натижасида. улар. ўзларини.
эронийлар. деб. атаганлари. маълум. бўлган. (1962).. Шунинг. оқибатида. адабиётларда. бухо
-
роликлар. турмушида. илдиз. отган. “форс”. атамасини. қўллаш. қабул. қилинган.. самарқанд.
эронийлари. эса. ўзларининг. илгариги. номларини. сақлаб. қолганлар.. бухоро. форслари. ва.
самарқанд.эронийлари.учун.турли.хилдаги.атаманинг.қабул.қилиниши.илмий.нуқтаи.на
-
зардан.тўғри,.чунки.бу.икки.этник.гуруҳлар.ўзининг.ташқи.кўриниши.ва.келиб.чиқиши.
жиҳатидан.турли.гуруҳларга.тегишли..бухоро.форслари.тожик.тилли.бўлиб.антропологик.
жиҳатдан. маҳаллий. аҳоли. билан. аралашиб. кетган.. самарқанд. эронийлари. хоразм. ўзбек.
тили.сўзлашуви.ёки.озарбайжон.тилига.яқин.турк.тилли.эдилар..бу.3.гуруҳни.бирлашти
-
радиган.омил-.шиа.мазҳабидир..
бухорода,.асосан,.шаҳарнинг.ғарбий.қисмини.эгаллаган.форслар.Жўйбор.аҳолисининг.
катта.қисмини.ташкил.қилган.ва.шарқдан.Хиёбон.кўчасигача.бўлган.ҳудудларда.(.жануб
-
да. сарахсиён,. косагарон,. Хиёбоннинг. шимолида. Мирдўстим. мавзеларигача). ҳам. яшаш
-
ган.. улар,. шунингдек,. шаҳар. ғарбий. деворининг. ташқарисида. жойлашган. Қумрабод. ва.
Афшормаҳалла. қишлоқларида. ҳам. жойлашишган.. Айниқса,. шаҳарнинг. ғарбий. қисмида.
форслар. зич. жойлашишган.. чақар,. Абдулло-ходжа,. чуқурмаҳалла,. Вақф. (Ваҳм),. Ҳавузи.
баланд.гузарлари.аҳолисининг.асосий.қисмини.фослар.ташкил.қилган..Шаҳарнинг.марка
-
зий.қисмида.Жўйборликлар.билан.алоқа.қилмайдиган,.2та.майда.форслар.гуруҳи.яшаган.
бўлиб,. уларнинг. бири. эски. шаҳристон. ҳудудидаги. Тўпхона,. иккинчиси. Аркнинг. ғарбий.
қисмидаги.Дўст-чурогосдир.
61
Do'stlaringiz bilan baham: |