16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

10
Июнь
17
UMUMIY O‘RTA TA’LIMNING DAVLAT TA’LIM STANDARTLARI ASOSIDA 
KIMYO FANIDA BELGILAB QO‘YILGAN KOMPETENSIYALAR VA ULARNING 
AMALIY AHAMIYATI
Ro‘ziyeva Maftuna Jo‘rayevna
Buxoro viloyat Vobkent tuman 
6-umumiy o‘rta ta’lim maktabi kimyo fani o‘qituvchis
Annotatsiya
: Ushbu maqolada davlat ta’lim standartlari va unda belgilab qo‘yilgan fanga te-
gishli.kompetensiyalar.to‘g‘risida.so‘z.yuritilgan.shuningdek.bugungi.kimyo.fani.rivojlanishida.
kompetensiyalarning dars mashg‘ulotlari davomida qo‘llab borishning ahamiyati kata ekanligi 
bayon.etilgan.
Kalit so‘zlar:
Kompetensiya, Bilim,ko‘nikma,malaka,kommunikativ kompetensiya,milliy va 
umummadaniy.kompetensiya..
O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonuni va “Kadrlash tayyorlash milliy 
dasturi”. ta’limning. ustuvor. hujjatlaridan. hisoblanadi.umumiy. o‘rta. ta;limning. davlat. ta’lim.
standartining. maqsad. va. vaziflarini,asosiy. prinsiplarini. ,davlat. ta’lim. standartlarini. joriy. etish.
hamda.davlat.ta’lim.standartlari.talablariga.rioya.etilshini.nazorat.qilish.tartibini.belgilaydi.
Umumiy o‘rta ta’limning malaka talablari umumta’lim fanlari bo‘yicha ta’lim mazmunining 
majburiy minumini yuklamalari hajmiga hamda ta’lim sifatiga qo‘yiladigan talablardan iborat 
bo‘lib, u quyidagilardan tashkil topgan:
Bilim-o‘rganilgan.ma’lumotlarni.eslab.qolish.va.qayta.tushuntirib.berish.;
Ko‘nikma-o‘rganilgan.bilimlarni.tanish.vaziyatlarda.qo‘llay.olish;
Malaka-o‘rganilgan bilim va shakllangan ko‘nikmlarni notanish vaziyatlarda qo‘llay olish va 
yangi.bilimlarni.hosil.qilish;
Kompetensiya- mavjud bilim,ko‘nikma va malakalrni kundalik hayotda qo‘llay olish 
qobiliyatidir.
O‘quvchilarda egallagan bilim, ko‘nikma va malakalarni o‘z shaxsiy va kasbiy, ijtimoiy 
faoliyatlarida. amaliy. qo‘llay. olish. kompetensiyalarini. shakllantirishga. yo‘naltirilgan. ta’lim..
Kompetensiyaviy yondashuvga asoslangan ta’lim o‘quvchilarda mustaqillik, faol fuqorolik 
pozitsiyasiga ega bo‘lish, tashabbuskorlik, mediaresurslar va axborot kommunikatsiya 
texnologiyalaridan o‘z faoliyatida oqilona foydalana olish, ongli ravishda kasb-hunar tanlash, 
sog‘lom raqobat hamda umummadaniy ko‘nikmalarini shakllantiradi
Inson o‘z hayotida shaxsiy, ijtimoiy, iqtisodiy va kasbiy munosabatlarga kirishishi, jamiyatda 
o‘z o‘rnini egallashi, duch keladigan muammolarning yechimini hal etishi, eng muhimi o‘z 
sohasi kasbi bo‘yicha raqobat bardosh bo‘lishi uchun zarur bo‘lgan tayanch kompetensiyalarga 
ega.bo‘lishi.lozim..
Kompetensiyalar 2 turga bo‘linadi:
1).Tayanch.kompetensiya;
2).fanga.oid.kompetensiya.
Tayanch kompetensiyalar ham o‘z navbatida bir nechta turlarga tarmoqlanadi:
a) Kommunikativ kompetensiya-ijtimoiy vaziyatlarda ona tili va birorta xorijiy tilde muloqotga 
kirisha olishni,muloqotda muomala madaniyatiga amal qilishni ,hamkorlikda jamoada samarali 
ishlay.olish.layoqatlarini.shakllantirishni.nazarda.tutadi.
b) Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi-media manbalardan zarur ma’lumotlarni izlab 
topishni,saralashni,qayta ishlashni,saqlashni,ulardan samaali foydalanishni,ularning xavfsizligini 
ta’minlashni,media.madaniyatga.ega.bo‘lish.layoqatlarini.shakllantirishni.nazarda.tutadi.
s) O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi-doimiy rabvishda o‘zini-o‘zi jismoniy ,ma’naviy 
,ruhiy,intellektual va kreativ rivojlantirish,kamolotga intilish,hayot davomida mustaqil o‘qib 
o‘rganish,kognitivlik ko‘nikmalarini va hayotiy tajribani mustaqil ravishda muntazam oshirib 
borish ,o‘z xatti-harakatini muqobil bahosh va mustaqil qaror qabul qila olish ko‘nikmalarini 
egallashni.nazarda.tutadi.
d) Ijtimoiy-faol fuqarolik kompetensiyasi –jamiyatda bo‘layotgan voqea,hodisa va jarayonlarga 
daxldorlikni his etish va ularda faol ishtirok etish ,o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini 
bilish,unga rioya qilish ,mehnat va fuqarolik munosabatlarida muomala va huquqiy madaniyatga 

---

83