|
10
Июнь
17
O‘QUVCHILARNI O‘QUV FAOLIYATIGA QIZIQTIRISH USULLARI
Shamiyeva Gulchehra Ravshanovna,
Navoiy shahar 18-umumta’lim maktab o‘zbek tili o‘qituvchisi
Annotatsiya.
Ta’lim, birinchi navbatda, shaxsni rivojlantirishga, uning faolligi va ijodiy
qobiliyatlarini.oshirishga.yo‘naltirilgan..shuning.uchun.o‘quvchilarning.mustaqil.ishlash.usullari,.
o‘zini o‘zi boshqarish, faol shakllar va o‘qitish usullaridan foydalanishni kengaytirishda bularning
barchasiga.o‘quvchilarning.ushbu.fanni.o‘rganishga.qiziqishi.bo‘lmasdan.erishish.mumkin.emas.
Kalit so‘zlar:
kognitiv, qiziqish, maqsad, metod, natija
Kognitiv qiziqish - bu bilish jarayoniga intellektual va hissiy munosabat, o‘quvchilarning yangi
narsalarni o‘rganishga intilishi, individual va umumiy vazifalarni bajarishi, o‘qituvchi va boshqa
o‘quvchilar.faoliyatiga.qiziqish.
Kognitiv faoliyatni jonlantirish - bu g‘ayratli va yo‘naltirilgan ta’lim uchun doimiy
ravishda. rag‘batlantirish. jarayoni.. Men. o‘z. ishimda. o‘quvchilarning. faolligi. va. mustaqilligini.
rag‘batlantiradigan turli xil shakllar, usullar, o‘quv vositalarini birlashtirgan holda faollashtirishning
turli.usullaridan.foydalanaman.
Darslarda o‘qituvchilar tomonidan qo‘llaniladigan asosiy metodlar va o‘qitish usullarini,
ayniqsa, eng yangi usullarni hisobga oladigan bo‘lsak, ularning barchasi, birinchi navbatda,
o‘quvchilar. qiziqishini. rivojlantirish. va. saqlashga. qaratilganligi. namoyon. bo‘ladi.. ushbu.
uslublarning. samaradorligi. ikki. omil. bilan. bog‘liq.. Birinchidan,. o‘rganilayotgan. muammoning.
hayotiy ahamiyatini ochib berish, bu nafaqat qiziqish uyg‘otadi, balki o‘qishga kuchli rag‘batdir,
chunki.bu.maktabda.o‘rganishning.juda.muhim.ma’nosi.bilan.bog‘liq.
Ikkinchi omil - bu o‘quvchilarning hissiyotlari va hissiyotlariga ta’siri, ularning subyektiv
tajribasi.va.ichki.ehtiyojlariga.ishonish..Psixologlarning.ta’kidlashicha,.insonning.histuyg‘ularisiz,.
“inson. haqiqatni. izlashi”. hech. qachon. bo‘lmagan. va. bo‘lmaydi. ham.. Hissiy. xotiraning.
ahamiyatini.oshirib.bo‘lmaydi,.chunki.u.bardoshli.va,.asosan,.inson.faoliyatini.belgilaydi..O‘yin-
kulgi elementlaridan qochmaslik kerak, chunki ular barchada qiziqishni uyg‘otadi, istisnosiz,
hatto. eng. zaif. o‘quvchilarda. ham.. O‘qitish. va. ta’limning. natijasi. ko‘p. jihatdan. o‘qituvchining.
o‘quvchilarni.fanga.qiziqishini.uyg‘otish,.bilimga.bo‘lgan.ehtiyojni.uyg‘otish.usullariga.bog‘liq..
Mashhur didaktika, o‘quv jarayonida qiziqishni shakllantirish muammosining yetakchi ishlab
chiqaruvchilardan.biri.-.G..shchukina.fikricha,.qiziqarli.dars.quyidagi.shartlar.tufayli.yaratilishi.
mumkin:
O‘qituvchining.shaxsiyati.
O‘quv.materialining.mazmuni..O‘quvchi.shunchaki.ushbu.fanning.mazmunini.yaxshi.ko‘radi.
va.u.qiziqish.bilan.shug‘ullanadi.
Motivlar.va.o‘qitish.usullari.
agar.dastlabki.ikkita.fikr.har.doim.o‘qituvchining.qo‘lida.bo‘lmasa,.unda.oxirgi.harqanday.
o‘qituvchining. ijodiy. faoliyati. uchun. maydon.. Mavzuga. qiziqishni. uyg‘otish. uchun. siz. motiv.
yaratishingiz. kerak.. Kognitiv. qiziqish. to‘g‘risidagi. ma’lumotlar. to‘plamida. uning. xabardorligi.
ham. juda. muhimdir.. sababni. anglash. har. doim. unga. yanada. kuchli. ta’sir. qilish. bilan. bog‘liq..
Ongsiz.niyat.ham.harakat.qiladi,.lekin.aniqki,.ularni.boshqarish.osonroq..O‘quvchilarning.bilim.
qiziqishlari haqida xabardorlik ularga erkin tanlov, tabiiy va eksperimental vaziyatlarda harakat
qiladigan.murakkabroq.bo‘lgan.o‘quv.vazifalariga.ustunlik.berish.imkonini.beradi.
Shunday qilib, kognitiv qiziqish ta’lim jarayonidagi eng muhim omillardan biri sifatida tan
olinishi kerak, uning ta’siri yorqin va quvonchli o‘quv muhitini yaratishda ham, o‘quvchilarning
kognitiv.faolligida.ham.shubhasizdir..shunday.qilib,.ta’lim.jarayonining.ichki.tomoni,.kognitiv.
qiziqish bilan ifodalanadigan narsa, o‘quvchining kognitiv faoliyatining yanada qulay, uzoq va
samaraliroq.oqimiga.hissa.qo‘shadigan.bitmas-tuganmas.manba.bo‘lib.qoladi.
Bolalarning o‘qishga bo‘lgan qiziqishini shakllantirishga ta’sir qiluvchi ikkita asosiy manbani
ajratib ko‘rsatish mumkin:
-.o‘quv.materialining.mazmuni;
-.o‘quv.faoliyatini.tashkil.etish.
Birinchi manba quyidagi rag‘batlarni o‘z ichiga oladi:
- materialning yangiligi (o‘rganilgan fakt, hodisa, qonunning kutilmaganligi),
110
Do'stlaringiz bilan baham: |
