16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

10
Июнь
17
SAVODGA O‘RGATISHNING TASHKILIY VA GIGIYENIK SHARTLARI
Xo‘jayeva Iroda Ro‘zimovna
Xorazm viloyati Tuproqqal’a tumani 
7-son maktab boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi
Tel: [phone]
Annotatsiya:
Ushbu maqolada savodga o‘rgatishning tashkiliy va gigiyenik shartlari haqida 
ma’lumot.keltirilgan..
Kalit so‘zlar:
.to‘g‘ri.talaffuz,.imlo.qoidasi,.taqqoslash,.so‘z.tahlili.
Maktabda.asosiy.yozuv.quroli.sharikli.ruchka.bo‘lib,.xattaxtaga.yozishda.bo‘rdan.foydalaniladi..
Savod o‘rgatish jarayonida o‘quvchilarni yozuvga o‘rgatish uchun turli vaqtlarda turli xil chiziqli 
daftarlardan foydalanilgan: dastlab chiziqsiz silliq qog‘oz ishlatilgan bo‘lsa, keyin quyuq yotiq 
chiziqlar.bilan.kesilgan.uch.chiziqli.daftardan.foydalanilgan..Bunday.daftarda.yozuvga.o‘rgatilgan.
bolalardan.boshlang‘ich.sinflarni.bitirguncha.besh.xil.daftarga.yozishni.o‘rganish.talab.etilar.edi..
Hozirgi.vaqtda.yozuvga.o‘rgatish.uchun.ikki.chiziqli.daftar.tavsiya.etiladi..Xattaxta.ham.shunga.
mos bo‘lishi talab qilinadi: 2-sinfdan, ba’zan 1-sinfda o‘quv yilining ikkinchi yarmidan boshlab 
bir.chiziqli.daftarga.yozishga.o‘tiladi.
Daftar tutishda bolalarni hoshiya qoldirishga daftar chiziqlariga rioya qilishga qilishga, 
harflarni. bir. xil. hajmda. yozishga,. sarlavhani. aniq. to‘g‘ri. ajratishga,. xat. boshida. yozishda. joy.
qoldirishni.unutmaslikka.o‘rgatib.borish.ularda.saranjom-sarishtalikni.tarbiyalaydi..Yozuv.darsida.
o‘quvchilar.“Yozuv.daftari”.bilan.ishlaydilar..sinfda.o‘rgatilgan.harfni.uyda.mashq.qilish.uchun.
alohida.daftar.bo‘lishi.kerak..
O‘qituvchi yozish vaqtida 65
0
qiyalikda yozishni, buning uchun daftar parta ustiga 25
0
qiyalikda.qo‘yilishini.amaliy.ko‘rsatib.turadi..
Yozuv.daftari.bilan.ishlash..Yozuv.daftari.asosida.uyushtiriladigan.yozuv.darslarida.o‘quvchilar.
asosan.grafik.malakani.egallaydilar..Yozuv.ko‘nikmalarini.shakllantirish.ham.bevosita.nutq.va.
tafakkur.faoliyati.bilan.bog‘liq..shu.sababli.yozuv.daftari.ham.savod.o‘rgatish.jarayoniga.mos.
holda.tuziladi..
Yozuv.daftarida.ta’lim.beruvchi,.o‘rganuvchi-tekshiruvchi.va.tekshiruvchi.mashqlar.beriladi..
Bu mashqlar bilan ishlash jarayonida lug‘at ustida ishlash, to‘g‘ri talaffuz, og‘zaki suhbat, gap va 
so‘z tahlili so‘z yoki bo‘g‘indagi yozilishi o‘rganiladigan harfni ajratish, bo‘g‘inlarni biriktirish, 
tuzilgan.so‘zlarni.o‘qish.va.yozish.kabi.ish.turlaridan.foydalaniladi..
Yozuv. daftarida. o‘quvchilar. “alifbe”da. o‘rganilgan. harfni. yozma. shakllantiradilar.. suhbat.
uchun daftarning yuqori qismida predmet rasmi yoki biror mazmunli rasm keltirilishi, ayrim 
predmet nomlarini ifodalovchi so‘z chizmasi katakchalarga ajratilib berilishi, gap nusxalarining 
keltirilishi.maqsadga.muvofiqdir..Ba’zi.o‘rinlarda.o‘quvchilar.berilgan.gap.yoki.so‘z.chizmasini.
o‘zlari.mustaqil.tasvirlaydilar.
Predmet rasmi berilgan o‘rinlarda shu predmet nomi-so‘z bo‘g‘in-tovush jihatidan tahlil qilinadi, 
so‘zdagi.tovushlar.soni.suhbat.yo‘li.bilan.aniqlanadi.va.katakchalarda.ranglar.bilan.belgilanadi..
Harflarning.yozma.shakli.ularning.bosma.shakli.bilan.taqqoslash.orqali.tanishtiriladi...
Yozuv. daftarida. tinish. belgilar. qo‘llangan.. ular. shu. belgisi. uchragan. o‘rinlarda. tanishtirib.
boriladi.. Yozuvga. o‘rgatishda. o‘quvchilarning. ko‘ruv,. eshituv,. qo‘l. harakati. sezgilarini. ishga.
solish. lozim.. shunda. yozuv. quruq. yozuv. bo‘lmay,. ongli. yozuvga. aylanadi.. O‘quvchilarning.
imloviy.savodxonligi.haqida.g‘amxo‘rlik.qilish.tilning.aniqligi,.fikrni.to‘g‘ri.ifodalash,.kishilar.
bilan.o‘zaro.xatosiz.muomala.qilish.uchun.g‘amxo‘rlik.demakdir.
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1..K..Qosimova.va.boshqalar.Ona.tili.o‘qitish.metodikasi.
2..Gaffarova.T..va.boshqalar..1-sinfda.o‘qish.darslari.
3..safarova.r..va.boshqalar..savod.o‘rgatish..

---

225