16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

10
Июнь
17
TENGLAMALAR YECHISHNI O‘RGATISHDA KO‘RGAZMALILIK KERAK
Umarova Zulxumor Xolmirzayevna
Kosonsoy tuman 17- maktab boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi.
Telefon: [phone]
Annotatsiya:
. Mazkur. maqolada. boshlang‘ich. sinflarda. matematika. o‘qitishning. e’tiborli.
jihatlari, tenglamalar yechishni o‘rgatishda ko‘rgazmalilikning ahamiyatli ekanligi, masalalarni 
tenglama usulida bajartirish, matematika darslarida tenglamalar ishlashning ahamiyati hamda 
zamonaviy.usullardan.oqilona.foydalana.olish.haqida.so‘z.borgan.
Kalit so‘zlar: 
samarali ta’lim,
 
tenglama yechish, ustivor vazifa, bosh me’zon, faoliyatni 
rivojlantirish,.ko‘rgazmalilik,samaradorlik.
Boshlang‘ich matematika kursining asosini natural son,butun musbat sonlar ustida to‘rt 
arifmetik amal hamda ularning asosiy xossalari aniq tasavvur va bilimlarga asoslangan og‘zaki 
va yozma hisoblash usullarini ongli va puxta o‘zlashtirishni taskil etish, shuningdek jadval 
hollardagi hisoblash masalalarni, noma’lum qatnashgan ifodalar,tenglama,tenglik,tengsizlik 
haqidagi.malakalarini.avtomatizm.darajasiga.ko‘tarishdan.iborat..
Matematika bolalarda tafakkur, diqqat, xotira, ijodiy tafakkur etish, kuzatuvchanlikni 
rivojlantirishga. imkon. beradi.. shuningdek,. matematika. o‘quvchilarning. mantiqiy. fikrlash.
malakalarini.oshirishi,.ularning.o‘z.fikrlarini.aniq,.to‘g‘ri.va.tushunarli.bayon.etishi.uchun.zamin.
hozirlaydi.va.olgan.bilimlarini.hayotda.tadbiq.etishni.o‘rgatadi..
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilariga tenglamalar yechishni o‘rgatish 1-sinfdan boshlab arifmetik 
materialni.o‘rganish.bilan.uzviy.qo‘shib.olib.boriladi..1-2-sinflarda.sonli.tenglama.va.tengsizlik.
haqidagi. boshlang‘ich. tasavvurlar. shakllantiriladi.. Tenglik,. tengsizlik,. va. tenglama. haqidagi.
birinchi.tasavvurlarni.bolalar.tayyorgarlik.davridayoq.oladilar..sonlar.va.ular.ustidagi.amallarni.
belgilaydigan matematik belgilarning ma’lum qoidalar bo‘yicha tuzilgan ketma-ketligi matematik 
ifoda.deb.ataladi..
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining algebraik bilimlari va tushunchalarini shakllantirishda 
ifoda, tenglamalar tuzish va ularni bajarishga oid topshiriqlar tafakkurga yo‘naltirilgan ijodiy 
mazmundagi.topshiriq.ko‘rinishlardan.biridir.Bunday.turga.mansub.topshiriqlarni:
1..Tenglama.tuzish
2..ifoda.tuzish
3..Tengsizlik.tuzish.kabilar.ajratib.tahlil.qilinadi.
Tenglama. tuzish. va. uni. yechishga. tayyorgarlik. ishlari. 1-sinfdan. boshlanadi.Noma’lum.
qo‘shiluvchini topish,noma’lum kamayuvchini topish kabi mavzularni o‘rganish jarayonida 
1-sinf.o‘quvchisida.qo‘shish.va.ayirish.amali.hadlarini.topish.ko‘nikmasi.tarkib.topadi.
Tenglamalarni. ham. misollar. kabi. yechish. kerak.Tenglamani. yechish. shunday. sonni. topish.
degan.so‘zki,uni.berilgan.tenglamaga.qo‘yilganida.to‘g‘ri.tenglik.hosil.bo‘ladi.Yechish.og‘zaki.
yechish. yo‘li. bilan. amalga. oshiriladi.2-sinfdan. boshlab. o‘quvchi. tenglama. tushunchasi. bilan.
tanishadi.2-sinf.matematikasida.tenglama.tushunchasining.oshkormas.ta’rifi.keltirilgan.
Tenglama yechishimiz:tenglik to‘g‘ri bo‘lishi uchun x ning o‘rniga qanday sonni qo‘yish 
kerakligini.bilib.olamiz..Tenglama.bunday.yechiladi.
X+3=11
X=11-3
X=8
Tekshirish:.8+3=11
11=11
Boshlang‘ich sinf matematika kursida tenglamalar amallar natijalari va hadlari orasidagi 
bog‘lanishlar. asosida. yechiladigan. hamda. sonni. tashkil. etadigan. tenglik. shaklida. ko‘riladi..
Zamonaviy boshlang‘ich ta’lim amaliyotda tenglamalar yechishga o‘rgatish jarayoni ikki 
yo‘nalishda.olib.boriladi.
. Birinchi. yo‘nalish. tarafdorlari. fikricha. bolalarni. qanchalik. vaqtli. tenglamalar. va. ularning.
yechilishi usullarini tanishtirsalar, shunchalik matematik atamalarni va amallarni puxta 
o‘zlashtiradilar.va.amalda.qo‘llaydilar.
Ikkinchi yo‘nalish tarafdorlari esa qachonki o‘quvchi amal o‘rtasidagi bog‘lanish va amallarni 

---

205