16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14



Download 4,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet66/221
Sana04.06.2022
Hajmi4,47 Mb.
#635792
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   221
Bog'liq
10.Pedagogika-5

Adabiyotlar
1.. Mirziyoyev. SH.M.. Erkin. va. farovon,. demokratik. O‘zbekiston. davlatini. birgalikda.
barpo.etamiz//O‘zbekiston.Respublikasi.Prezidenti.lavozimiga.kirishish.tantanali.marosimiga.
bag‘ishlangan.Oliy.Majlis.palatalarining.qo‘shma.majlisidagi.nutq..–.Toshkent:.O‘zbekiston,.
2016..–.56.b.
2..T..G‘afforova.Boshlang‘ich.ta’limda.zamonaviy.texnologiyalar..Qarshi..Nasaf..2008yil.


92
10
KICHIK MAKTAB YOSHIDA O‘YIN YOKI O‘QISH MOTIVI USTIVORLIGI
Matjanova Ra’no Arislanbaevna
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Chimboy tumani
39-sonli maktab a’maliyotсhi psixologi
Telefon: +998(90)592 18 12
Annotatsiya: 
Ushbu maqolada
 
kichik maktab yoshi davrida asosiy hisoblangan o‘quv 
faoliyatining muvaffaqiyatli o‘zlashtirilishini va o‘quvchining bilimga bo‘lgan motivlari 
tarkib.topishining.asosiy.shartlari.haqqida.malumotlar.keltirilgan..
Kalit so‘zlari:
kichik yosh davridagi bolalar, maktab, o‘yin, o‘qish, motiv, faoliyat, o‘quv 
jarayoni.
Respublikamizda.amalga.oshirilayotgan.ta’lim.siyosatining.muhim.jihatlaridan.biri.yosh.
avlodni. har. tomonlama. barkamol. insonlar. qilib. tarbiyalashdan. iboratdir.. Barkamol. inson.
ma’naviy. jihatdan. yetuk,. o‘z. vatanining. tarixi,. buguni. va. kelajagi. uchun. kayg‘uradigan,.
shuningdek,. jamiyatning-ijtimoiy. iqtisodiy. taraqkiyotiga. o‘z. hissasini. qo‘shish. ishtiyoqida.
yonib.yashaydigan.shaxs.bo‘lib,.bunday.shaxsni.tarbiyalash.bugungi.kun.talabidir.
Bola. maktabga. qabul. qilinishi. bilan. o‘qish. etakchi. faoliyatga. aylanishi. zarur. bo‘ladi..
O‘qish.o‘yindan.farqli.o‘laroq.majburiy.tus.kasb.etadi,.u.aniq.maqsadga.qaratilgan,.ijtimoiy.
ahamiyatga. molik. bo‘lgan. hamda. tizimga. solingan. faoliyat. turi. hisoblanadi.. Boshlang‘ich.
sinflarda.bolalarni.o‘qitish.jarayonida.ham.o‘yinlardan.foydalaniladi,.lekin.endi.ular.o‘qish,.
o‘qitish.vazifalari.bilan.bog‘langan.bo‘ladi..O‘yinning.maqsadi,.turi,.tashkil.etish.sharoitlari.
ham.o‘zgaradi..Boshlang‘ich.sinflarda.bolalarning.o‘qish.faoliyatini.tashkil.etishda.o‘qituvchi.
o‘qish. jarayoniga,. ya‘ni. harakatlarni. bajarish. usullariga. alohida. e‘tibor. beradi.. Chunki.
o‘qishning pirovard maqsadi muayyan bilim va malakalarni egallab olishdangina iborat 
bo‘lmay,. balki. kelgusida. ishlab. chiqarish,. fan. yoki. insonlar. bajaradigan. boshqa. ijtimoiy.
faoliyat turlarining murakkab muammolarini hal qilishda kerak bo‘lgan mustaqil ravishda 
bilim.olish.mahoratini.o‘zlashtirish.hamdir.
O‘qishning. dastlabki. kunidanoq. kichik. maktab. yoshidagi. o‘quvchining. psixik. o‘sishini.
harakatga. keltiradigan. turli. ziddiyat,. qarama-qarshiliklar,. ichki. ixtiloflar. vujudga. keladi..
Bular. zamirida. o‘quvchining. psixik. kamolot. darajasidagi,. ijobiy. xislatlar. bilan. talablar.
o‘rtasidagi.qarama.-.qarshiliklar.yotadi..Talablarning.tobora.ortishi.bolaning.psixik.jihatdan.
to‘xtovsiz.o‘sishini.taqozo.etadi.va.shu.jarayonning.uzluksiz.harakati.natijasida.insonning.
kamoloti.amalga.oshadi.
Kichik. maktab. yoshidagi. o‘quvchining. muhim. xususiyatlaridan. biri. unda. o‘ziga. xos.
ehtiyojlar.mavjudligidir..Mazkur.ehtiyojlar.o‘z.mohiyati.bilan.muayyan.bilim,.ko‘nikma.va.
malakalarni egallashga, tevarak-atrofdagi voqelikni o‘zlashtirishga qaratilmay, balki faqat 
o‘quvchining. istagini. aks. ettirishdan. iborat.. Bu. ehtiyojlar. o‘z. sumkasiga,. dars. tayyorlash.
burchagiga,.kitob.qo‘yish.javoniga.ega.bo‘lish.istagi,.kattalardek.har.kuni.maktabga.qatnash.
tuyg‘usini.his.etish.kabilarni.o‘z.ichiga.oladi..Sinfdagi.o‘rtoqlari.bilan.qatorlashib.saf.tortib.
yurishlar,. birgalashib. o‘ynash,. oshxonaga. borish,. o‘qituvchining. o‘gitlari. ham. o‘quvchini.
o‘ziga.rom.etadi..Umuman,.kichik.maktab.yoshidagi.o‘quvchi.o‘qishning.tub.mohiyati.va.
vazifasini.tushunib.etmaydi,.balki.hamma.maktabga.borishi.kerak.deb.tushunadi..
..Birinchi.sinf.o‘quvchisida.o‘qish.faoliyatining.aynan.o‘ziga.qiziqish.ko‘zga.tashlanadi..
Maxsus.tadqiqotlarda.o‘quvchilar.bilan.keraksiz.mashqlar.o‘tkazilgan.va.ularga.oldindan.bu.


93
10
mashqlar.keyinchalik.kerak.bo‘lmasligi.aytilgan,.lekin.o‘quvchilar.ularni.bajonidil.bajarishga.
kirishaverganlar.. O‘quvchining. xususiy. faoliyatda. erishgan. dastlabki. muvafaqqiyati. uni.
boshqa.natijalarni.egallashga.undaydi..Uning.o‘qish.faoliyatidagi.birinchi.mehnat.mahsuli.
shodlik. va. quvonch. his-tuyg‘ularini. paydo. qiladi.. Masalan,. ayrim. o‘quvchilar. u. yoki. bu.
matnni.bir.necha.marta.o‘qishga.harakat.qiladi..O‘qish.faoliyatiga.qiziqish,.uning.mazmu
-
niga.ham.qiziqishni.vujudga.keltiradi,.bilim.olish.ehtiyojini.tug‘diradi.va.o‘qish.motivlarini.
tarkib.toptiradi..
..Hozirgi.kunda.bilim.berish.texnologiyalarining.uzluksiz.ortib.borishi.bilan.o‘quvchilarda.
o‘qishga nisbatan munosabatlar o‘zgarib, bu bilimlarning barchasini o‘zlashtirib olish 
imkoniyati. kamaymoqda,. o‘qishga. nisbatan. qiziqish. so‘nmoqda.. Shuning. uchun. ularga.
bu bilimlardan foydalanish, ularni qayta tiklash, o‘qishni takomillashtirish, qayta ishlash 
strategiyasini.o‘rgatish.maqsadga.muvofiqdir.
Kichik maktab yoshidagi barcha o‘quvchilar ularning bilim va malakalari qanday 
baholanayotganiga. juda. sezgir. bo‘lishadi.. Salbiy. baho. o‘quvchining. o‘qituvchiga. bo‘lgan.
munosabatini o‘zgartirib yuboradi, o‘qituvchi baho o‘quvchi uchun eng avvalo emotsional 
jihatdan. katta. ahamiyatga. ega. ekanini. unutmasligi. lozim.. Salbiy. emotsiyalar. ustuvorligi.
(yomon.baholar).o‘qish.ishtiyoqi.taraqqiyotiga.nafaqat.xizmat.qilmaydi,.balki.uning.rivojiga.
to‘sqinlik.ham.qiladi..
O‘quvchilar. adolatparvar. bo‘lishadi,. ular. ijtimoiy. jihatdan. mustaqil. va. muvaffaqiyatli.
bo‘lishni.xohlashadi,.ular.uchun.adekvat.real.baho.katta.ahamiyatga.ega..Odatda.o‘quvchining.
yutuqlarini qandaydir normativlar asosida belgilangan boshqa birovlarning yutuqlari 
bilan. qiyoslashadi.. Real. baho. o‘quvchining. bugungi. yutuqlarini. uning. oldingi,. xususiy.
yutuqlariga. asoslangan. bo‘lishi. kerak.. Bunday. holat. uni. boshqa. omadliroq. tengdoshlari.
bilan.taqqoslanganda.vujudga.keladigan.salbiy.emotsiyalardan.ozod.qiladi.
To‘g‘ri. tashkil. etilgan. o‘quv. jarayoni. -. kichik. maktab. yoshidagi. o‘quvchining. bilimga.
bo‘lgan.motivlari.tarkib.topishining.asosiy.shartidir..Ushbu.motiv.o‘zlashtirish.bilan.bevosita.
bog‘liq..Umuman,.o‘qish.ishtiyoqi,.muvaffaqiyatga.erishish.bolaning.o‘qituvchiga.bo‘lgan.
ijobiy.munosabati.bilan.belgilanadi..
Ushbu.jarayon.qator.bosqichlardan.iborat:
1-bosqich..Motivatsiyani.uyg‘otish.
O‘quvchilarning oldingi o‘quv faoliyatidagi yutuqlarini qayd etish, nisbiy qoniqmaganlik 
motivlarini.paydo.qilish,.o‘quv.faoliyatiga.qaratilgan.motivlarni.kuchaytirish.
2-bosqich. Vujudga kelgan motivatsiyani kuchaytirish va mustahkamlash
.
Bu. bosqichda. faoliyatning. turli. ko‘rinishlarini,. turli. darajadagi. murakkablikka. ega.
materiallarni,.baholarni.almashtirish.(ular.ham.salbiy,.ham.ijobiy.emotsiyalarni.uyg‘otishi,.
qoniqqanlik. va. qoniqmaganlik. hislarini. paydo. qilishlari. lozim). o‘quvchilarning. xususiy.
faolligini,.o‘zini.idora.qilish.mexanizmlarini.tarkib.toptirishi.kerak.
3-bosqich. Yakunlovchi bosqich
.
O‘quv.faoliyatidan.har.bir.o‘quvchi.ijobiy.tusga.ega.shaxsiy.tajriba.bilan.chiqishi.kerak,.
ya‘ni.dars.yakunidagi.ijobiy.ustanovka.o‘quv.faoliyati.rivojiga.imkon.qoldirmog‘i.shart.
O‘quvchilarning o‘quv motivlari tarkib topishiga yordam beradigan korrektsion tadbirlar 
qo‘yidagi.yo‘nalishlarda.olib.borilishi.maqsadga.muvofiqdir:
- o‘quvchining maktabgacha bo‘lgan davrdan kichik maktab yoshi davriga o‘tish paytida 
o‘quv.faoliyati.samarasini.belgilovchi.asosiy.psixik.hosilalarni.nihoyasiga.etkazish;
- kichik maktab yoshi davrida asosiy hisoblangan o‘quv faoliyatining muvaffaqiyatli 
o‘zlashtirilishini.ta‘minlaydigan.psixologik.salohiyatni.yuzaga.keltirish.


94
10
O‘quvchilarda o‘qishga nisbatan ongli motivlarni tarkib topishida o‘qituvchining roli 
katta,.uning.o‘quvchiga.pedagogik.ta‘sir.etish.imkoniyatlari.juda.keng..Jumladan,.tarbiyaviy.
soatlar o‘tkazish, bilimli bo‘lishning ahamiyati haqida suhbatlar uyushtirish, barcha o‘quv 
fanlari bo‘yicha qiziqarli darslar o‘tish, mashhur kishilar - o‘qituvchilar, fan arboblari, 
adabiyot va san‘at namoyandalari va boshqalar bilan uchrashuvlar tashkil qilish singari 
tadbirlar.ham.shu.maqsadga.xizmat.qiladi.
Foydalanilgan.adabiyotlar:
1..Amonashvili.Sh.A..Obuchenie..Otsenka..M.,.1980.g.
2..Vigotskiy.L.S..Pedagogicheskaya.psixologiya..M.,.1991.g.
3.. Nishanova. Z,. Kamilova. N,. Abdullaeva. D,. Xolnazarova.. Rivojlanish. psixologiyasi..
Pedagogik.psixologiya..M..T.,.2017.y.


95

Download 4,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   221




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish