16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

10
SINFDAN TASHQARI O‘QISH BURCHAGI ─ MUVAFFAQIYATLAR GAROVI
Yahyoyeva Gulasal Ravshanovna
Rishton tumani 26-maktab 
boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi
tel: [phone]
e-mail:[e-mail]
Annotatsiya: 
Maqolada. boshlang‘ich. sinflarda. sinfdan. tashqari. o‘qishni. tashkil. etish,.
sinfdan.tashqari.o‘qishning.ahamiyati.xususida.fikrlar.bayon.etilgan
Kalit so‘zlar: 
boshlang‘ich.ta’lim,.sinfdan.tashqari.o‘qish,.savodxonlik,.qiziqish,.ta’lim.
mazmuni
Yoshlarning ma’naviyatini yuksaltirish va bo‘sh vaqtlarini mazmunli tashkil etish 
maqsadida Prezidentimiz tomonidan “ Beshta muhim tashabbus ” ilgari surilgan bo‘lib, uning 
4-tashabbusi.yoshlar.o‘rtasida.kitobxonlikni.keng.targ‘ib.qilish.bo‘yicha.tizimli.ishlarni.tashkil.
etishga.yo‘snaltirilgan..Yoshlarda.bolalik.chog‘idan.kitobga.mehr.uyg‘sotish,.mustaqil.fikr.
va.keng.dunyoqarashni.shakllantirish.ularning.hayot.yo‘llarida.mustahkam.zamin.bo‘ladi..
Boshlang‘ich.sinflarda.sinfdan.tashqari.o‘qishga.kichik.yoshdagi.o‘quvchilarning.ona.tilini.
puxta. o‘rganishga. tayyorlashning. ajralmas. qismi,. ta’lim. jarayonida. ularni. axloqiy. estetik.
tarbiyalashning.muhim.vositasi.sifatida.qaraladi..Sinfdan.tashqari.o‘qishning.maqsadi.kichik.
yoshdagi.o‘quvchilarni.bolalar.adabiyoti.va.xalq.og‘zaki.ijodining.xilma-xil.namunalari.bilan.
tanishtirish,. ularda. kitobxonlik. madaniyatini. tarkib. toptirishdir.. Afsuski,. sinfdan. tashqari.
o‘qish darslarini hamma o‘qituvchilar ham to‘g‘ri va samarali tashkil etishga muvaffaq 
bo‘lmaydi..O‘qish.darslarida.sinfdan.tashqari.o‘qish.burchagini.tashkil.etish.muvaffaqiyatlar.
garovidir.
Sinfdan tashqari o‘qish burchagini tashkil etishning asosiy maqsad va vazifalari yosh 
avlodni. kitob. va. kitobxonlikka. nisbatan. havas. uyg‘otishdir.. Bu. maqsadni. amalga. oshirish.
uchun. o‘qituvchi. kitobxon. o‘quvchilarga. o‘qish. uchun. sharoitlar. yaratib. berishi. lozim..
Sinfdan. tashqari. o‘qish. burchagi. kitobxonlar. uchun. maxsus. ajratib. qo‘yilishi. lozim.. Bu.
burchakni.turli.ko‘rinishda.jihozlash.mumkin..Bu.o‘qituvchining.ijodkorligi.va.mahoratiga.
bog‘liq..Lekin.burchak.qanday.ko‘rinishda.bo‘lishidan.qat’iy.nazar.unda.zarur.kitoblar.uchun.
tokchalar,. rasm,. rasm-topishmoqlar. va. boshqalar. uchun. doskalar. bo‘lishi. kerak.. Sinfdan.
tashqari.o‘qish.burchagi.taxminan.quyidagicha.bo‘lishi.mumkin:
Doskaning. yonida. yoki. sinf. xonaning. orqa. tomonida. devorga. “Sinfdan. tashqari. o‘qish.
burchagi”.yozilgan.panno.yoki.zamonaviy.dizayndagi.shkafdan.foydalanish.mumkin..Unda.
o‘quvchilar. tomonidan. hafta. davomida. o‘qishlari. kerak. bo‘lgan. kitoblar. ro‘yxati. beriladi..
Ro‘yxatlar.chiroyli.yozuvda,.turli.rasm-u.applikatsiyalar.bilan.mavzular.bo‘yicha.bezatilgan.
bo‘lsa.yanada.yaxshi.natija.beradi..Ro‘yxat.oxirida.bolalarga.“Siz.bu.ro‘yxatni.yana.qaysi.
yangi.kitoblar.bilan.to‘ldira.olasiz?”,.deb.murojaat.qilish.mumkin..Bolalar.ushbu.mavzularga.
mos bo‘lgan kitoblarni qidirib topib, ularni panno yonidagi stolga yoki shkaf tokchalariga 
qo‘yishadi.. O‘qituvchi. yordamida. ro‘yxatni. to‘ldirishadi,. ya’ni. kitoblarni. yig‘ish. tartibi,.
ularni.almashtirish.muddatlari.o‘qituvchining.nazorati.ostida.amalga.oshiriladi..Ushbu.ishni.
bajarishda.ota-onalar.ham.faol.ishtirok.etsalar,.nur.ustiga.a’lo.nur.bo‘ladi.O‘quvchilar.o‘z.
qo‘llari.bilan.bu.ishlarni.bajargandan.so‘ng.qaysi.kitoblar.qaysi.tokchalarda.joylashganini.
bilishadi..O‘qituvchi.har.kuni.kitobxonlik,.kitob.tutish,.kitob.olish.qonuni.va.gigiyenasini.

---

32
10
o‘quvchilarga. ta’kidlab. tushuntirib. boradi.. Pannoga. ikkita. shaffof. cho‘ntakchalar. yasash.
mumkin.. Ularning. biriga. keyingi. mavzuga. doir. kitobchalarni,. ikkinchisiga. o‘qigan.
kitoblarining.kartotekasini.qo‘yishadi..Bu.kartotekalarda.o‘qigan.kitoblari.haqida.ma’lumotlar,.
ya’ni.kitob.nomi,.muallifi,.nashriyot.nomi,.manzili,.yili.ko‘rsatib.boriladi..Pannoning.bo‘sh.
joylarini. o‘quvchilar. tomonidan. chizgan. suratlar. bilan. bezatish. mumkin.. Panno. oldidagi.
stol yoki shkafdagi kitoblarni esa keyingi mashg‘ulot mavzusiga taalluqli kitoblar bilan 
almashtirib.turish.zarurdir..Qolgan.kitoblar.esa.taxlab.qo‘yiladi.
O‘quvchilar. xohlagan. paytlarida. ushbu. kitoblarni. mutolaa. qilib,. o‘qiganlari. mazmuni.
yuzasidan.hikoya.qilishlari,.suhbat.va.muhokama.qilishlari.mumkin.
O‘quvchilar. tomonidan. ishlangan. rasmlar,. yaratgan. kitobchalaridan. “Kitob. ijodkorlari”.
burchagi. tashkil. etish. mumkin.. Guruh. faollarini. sovg‘alar. bilan. rag‘batlantirish. ularni.
sinfdan.tashqari.o‘qishga.bo‘lgan.qiziqishlarini.orttiradi.
Muhimi o‘quvchilar sinfdan tashqari o‘qish burchagida o‘zlarini erkin his qila olishlari, 
bu. joy. ularning. sevimli,. sirli. go‘shasiga. aylanishiga. o‘qituvchi. erishishi. lozim.. O‘quvchi.
o‘qigan.asarining.g‘oyaviy.mazmunini.ijtimoiy.hayot.bilan.bog‘lab,.undan.hayotiy.xulosalar.
chiqaradi..Buning.natijasida.unda.ijobiy.fazilatlar.kamol.topadi..
Xulosa,. o‘z. vaqtida. rejali,. tizimli. o‘tkazilgan. mashg‘ulotlar. o‘quvchilarning. har. bir.
tadbirga bo‘lgan qiziqish va havaslarini oshiradi, ma’naviy, mafkuraviy tasavvurlarini 
boyitadi.. Farzand. hayot. va. maktab. bog‘idagi. niholdir,. o‘qituvchi. esa. uning. bog‘boni..
Ushbu.nihollarimizning.ko‘karib,.yashnashi.biz.o‘qituvchilarga.bog‘liq..Rus.yozuvchisi.D..
Dobrolyubov.aytgandek.:.“Bola.ko‘ngli.¬.murakkab.va.nozik.asbobdir,.ular.bilan.muomala.
qilishda.juda.ehtiyot.va.mohir.bo‘lish.lozim,.toki.vayron.bo‘lmasin,.sinmasin.”
Foydalanilgan.adabiyotlar:
1.. Ochilov.M..Yangi.pedagogik.texnologiyalar..Qarshi:.Nasaf,.2000.
2.. Tolipov. O‘,. Usmonbekova. M.. Pedagogik. texnologiyalarning. tadbiqiy. asoslari..
–T.,Fan,.2006-yil..
3.. “Ta’limda. yangi. pedagogik. texnologiyalar,. muammolar,. yechimlar”. Ilmiy-amaliy.
konferensiya.materiallari..T.O‘z.PFITI..1999-yil.
4.. G‘afforova.T..Boshlang‘ich.ta’limda.zamonaviy.texnologiyalar..Qarshi:.Nasaf,.2009.

---

33