Калит сўзлар:
музей.педагогикаси,.музей.ва.таьлим.муассасаси.ҳамкорлиги,.«иш.
китоби»,.таълим.дастурлари,.илмий-тадқиқот.ишлари,.методика.ва.тажриба.ишлари.
Бугунги.кунда.таълим.ёки.ижтимоий-маданий.ҳордиқ.чиқариш.фаолиятини.музей.
таркибий. қисмисиз. тасаввур. қилиш. қийин,. шунинг. учун. музейнинг. ижтимоий-ма
-
даний,. маърифий. фаолиятини. биладиган. малакали. . мутахассиссиз. бу. соҳани. чуқур.
ўрганиш. ва. ундан. унумли. фойдаланиш. мушкул.. Таъкидлаш. жоизки,. ушбу. мураккаб.
вазифа. ўқувчиларни. музей. материаллари. асосида. ўқитиш. ва. тарбиялаш,. шунингдек.
уларнинг.назарий.тушунчаларини.бойитиш.орқали.музей.муҳити.ва.ўқув.муассасаси
-
да.педагогик.муаммоларни.ҳал.қилишга.қодир.ўқитувчиларни.тайёрлашни.таъминлай
-
диган. янги. педагогик. йўналиш,. яъни. музей. педагогикаси. доирасида. муваффақиятли.
ҳал.этилмоқда.
Музейда.ҳам,.мактабда.ҳам.тенг.муваффақият.билан.ишлай.оладиган.мутахассис
-
ларни.тайёрлаш.ғояси.ХХ.аср.бошларида.вужудга..келди..Музей.коллекцияси.ташриф.
буюрувчиларга. турли. билим. соҳаларининг. ички. алоқаларини. тақдим. эта. олади.. Бу.
ҳол. асосан. музей. ходими. ва. мактаб. ўқитувчиларининг. касбий. тафаккурининг. ўзига.
хос.хусусиятларини.белгилайди.[1,13б].
Бугунги. кунга. келиб. Америка. Қўшма. Штатлари. бўлажак. ўқитувчиларни. музей.
педагогикасига. . касбий. тайёрлашнинг. замонавий. тажрибасига. эга.. Бу. соҳада. . му
-
тахассислар. бир. қанча. олий. ўқув. юртларида. (Вашингтон,. Лос-Анжелес. ва. Жанубий.
Каролина. университетларида). тайёрланади.. Улар. орасида. Вашингтон. университети.
алоҳида.ўринга.эга,.унда..музейлар.билан.ҳамкорликда.яратилган.музей.педагогикаси.
бўлими. бизнинг. фикримиз. бўйича. Қўшма. Штатлардаги. биринчи. бўлган. професси
-
онал. курсни. ишлаб. чиқди.. . Ўқув. дастури. олий. таълимнинг. иккинчи. даражаси-ма
-
гистратурага. мўлжалланган.. Бу. шуни. англатадики,. бакалавр. даражасига. эга. бўлган.
талабалар.тасвирий.санъат,.музейшунослик.ва.тегишли.гуманитар.ва.табиий.фанлар.
бўйича. компетентцияларга. эга. бўлади.. Ўқитишнинг. янги. босқичида. талабалар. пси
-
хология,.социология,.таълим.назарияси.ва.амалиёти.соҳасида.касбий.билимларга.эга.
бўладилар,. музей. ва. педагогик. фаолиятда. илмий-тадқиқот. олиб. бориш. кўникма. ва.
малакаларни.эгаллайдилар..
Бу.амалиёт.давлат.ва.жамоат.ташкилотлари.томонидан.кенг.қўллаб-қувватланмоқда,.
чунки. у. таълим. тизимидаги. ижобий. ўзгаришларга. ўз. ҳиссасини. қўшмоқда.. Шу. му
-
324
10
носабат. билан. Америка. музейларининг. аксарияти. ўқитувчиларнинг. бадиий. мадани
-
ятини. ривожлантириш. ва. уларни. турли. йўналишдаги. музейларда. ишлашга. тайёр
-
лаш. дастурларини. ишлаб. чиқади.. Бу. дастурлар. кўпинча. муайян. ўқув. предметининг.
мажбурий.таркибий.қисми.сифатида.яратилади.ва.мактабларда.амалга.ошириш.учун.
мўлжалланган..Улар.ўқитувчилар.учун.турли.ўқув.курслари.тақдим.этади.ва.ўқитувчига.
дарсни. ўтказишга. кўмаклашувчи. дарсларнинг. методик. ишланмалари,. ахборот. мате
-
риаллари. тўпламлари. ҳамда. ўқитувчига. вақтинчалик. фойдаланиш. учун. бериладиган.
методик.қўлланмаларни.ўз.ичига.олади.(«ўқитувчи.пакетлари»)..Ушбу.қўлланмаларда.
кўрсатмалар,.турли.диаграмма.ва.жадваллар,.аудио.ва.видео.материаллар.ҳамда.слайд
-
лар.мавжуд..
Қўшма. Штатлардаги. барча. йирик. музейларда. кенг. қамровли. ўқув. кутубхоналари.
мавжуд..Ўқитувчилар,.музей.ходимлари.ва.уларнинг.ёрдамчилари-музей.кўнгиллилари.
бу. ерда. дарсларга. тайёргарлик. кўриш. ва. маслаҳат. олиш. имконига. эга.. Америка. му
-
зейларида. ўқитувчи. тайёрлаш. 1994-йилда. қабул. қилинган. бадиий. фанларни. ўқитиш.
бўйича.миллий.стандартлар.мақсадларига.жавоб.беради,.бу.эса.мактабда.ўқувчиларни.
санъатга.ўргатишнинг.амалий.аҳамиятини.ортишига.имкон.беради[2,183.б].
Германиядаги. музей. ва. таьлим. муассасаси. ўртасидаги. ўзаро. алоқалар. ўқитувчига.
муайян.ўқув.вазифаларини.ҳал.этишга.ёрдам.беришга.асосланган..Шу.маънода.санъ
-
ат.музейи.ҳам.бундан.мустасно.эмас..Ҳар.қандай.бошқа.турдаги.музейларда.бўлгани.
каби.ўқитувчи.бу.ерда.ҳам.«эксперт».вазифасини.бажаради,.яъни.касбий.вазифалари.
асосида.ўқувчининг.хулқи.ва.билимини.назорат.қилган.ҳолда.музей-педагогик.жара
-
ёнининг.восита.ва.мазмунини.танлайди..Мактаб.ўқувчиларининг.мустақил.ишларига.
методик. раҳбарлик. қилиш,. уларга. махсус. «иш. китоби». (рабочая. тетрадь). яратишга.
ёрдам.бериш.катта.ўрин.тутади.[2,180.б]..
Уларнинг.мавзуси.мактаб.ўқув.дастурига.ҳамоҳанг.бўлиб,.ўқитувчи.ва.музей.ходи
-
мига.болаларнинг.маълум.мавзулар.бўйича.билим.ва.кўникмаларини.чуқурлаштириш.
ва. кенгайтириш. имконини. беради.. Одатда,. «иш. китоби». . уч. қисмдан. иборат. бўлиб,.
музей. ходимлари. томонидан. ўқитувчилар. билан. маслаҳатлашган. ҳолда. . яратилади..
Улардан. бири. дарсда. фойдаланилган. ёдгорликлар. ҳақида. қисқа. маълумот. бўлса,. ик
-
кинчиси. ўқитувчи. ва. ўқувчининг. биргаликдаги. ишига. қаратилади.. Ўқувчи. томони
-
дан. топшириқларни. бажариш. мактабда. олган. билимларини. чуқурлаштириш. имко
-
нини. беради.. «Иш. китоби»нинг. яна. бир. вазифаси. ўқитувчига. музей. экспозицияси.
тилини.ўрганиш.ва.музей.асл.нусхаларини.тарихий.ёки.бадиий.аҳамияти.жиҳатидан.
баҳолашга.ёрдам.беришдан.иборат.
Шундай. қилиб,. музейнинг. Германиядаги. мактаб. билан. ўзаро. алоқаси. аввало. му
-
зей. фаолиятининг. мактаб. ўқув. жараёнига. бўйсуниши. ва. музей. материалини. ишлаб.
чиқишда. ўқитувчининг. ёрдами. билан. белгиланади.. Бу. ўзаро. таъсирда. ўзига. хос. то
-
пилма. ўқитувчининг. музей. йўналишини. ривожлантирувчи. «иш. китоби». ни. ишлаб.
чиқиш.ва.улардан.фойдаланиш.бўлди..
Россияда.бу.соҳадаги.ихтисослашув.қарийб.ўн.йилдан.буён.маданият.олий.ўқув.юрт
-
ларининг.музейшунослик.факультетларида.«Музейларни.бошқариш.ва.ёдгорликларни.
муҳофаза. қилиш-тарих. ва. маданият». мутахассислиги. бўйича. амалга. оширилмоқда...
Бироқ,. анъанавий. музей,. санъат. ёки. педагогик. таълимнинг. чекланган. доирасида.
ўқитиш.муайян.камчиликларга.эга.бўлиб,.замонавий.талабларга.жавоб.бермайди,.чун
-
ки.у.тасвирий.санъат,.психология.соҳасида.етарли.даражада.билим.бермайди.ва.музей.
муҳитининг.ўзига.хос.хусусиятларини.тўлақонли.очиб.бермайди.
325
10
Музейга.ташриф.буюрувчилар.билан.ишлашга.янгича.ёндашувларни.излаб,.музей
-
лар.сўнгги.йилларда.таълим.муассасалари.ва.педагогика.университетлари.билан.янги,.
тизимли. ҳамкорлик. даражасига. эришиш. имконини. берадиган. таълим. хизматларини.
қайта.туза.бошлаганида.вазият.ўзгара.бошлади..
1989.йилда.Россия.музей.педагогикаси.ва.болалар.ижодиёти.маркази.ташкил.этилди..
Музей. амалиётида. биринчи. марта. дунёдаги. энг. йирик. музейлардан. бири. музей. ва.
ўқув. мажмуасига. айлантирилди,. бу. эса. музей. ташаббуси. билан. маданият. ва. таълим.
соҳалари. ўртасидаги. фанлараро. ўзаро. алоқалар. тизимини. ишлаб. чиқишга. киришиш.
имконини.берди..[3,34.б].Унинг.жамоасига.санъатшунослар,.ўқитувчилар,.психологлар,.
рассомлар,.театр.мутахассислари,.ўрта.ва.олий.мактаб.ходимлари.киради..
Музейнинг. таълим. муассасалари. билан. ҳамкорлиги. тажрибаси. Россия. музейида.
барча.даражадаги.санъат.ва.гуманитар.таълимнинг.муҳим.таркибий.қисмларидан.бири.
бўлиб,. таълим. муассасалари. билан. ўзаро. алоқалар. даражалари. ва. йўналишларини.
аниқ. ташкил. этиши. керак. бўлган. тизимни. ишлаб. чиқишга. имкон. берди.. Амалиёт.
шуни.кўрсатдики,.музейда.тасвирий.санъатни.жорий.этишнинг.энг.самарали.модели.
музей-педагогик. дастурлари. бўлиб,. муайян. санъат. музейининг. . ўзига. хос. хусусият
-
ларини.ва.замонавий.педагогик.усулларни.уйғунлаштирган..ҳолда.ишлаб.чиқилган.
Олий. таълим. муассасалари. бўлажак. ўқитувчиларни. музей-педагогикаси. фаолия
-
тига. . тайёрлашни. бакалавриат. йўналишлари. ва. магистратура. мутахассисликларида.
амалга.ошириши.ва.қайта.тайёрлаш.учун.имконият.яратиши.керак..Шунингдек,.улар
-
ни.ўқитиш.педагогика.коллежларида.ёки.маданият.ва.санъат.университетларида.таш
-
кил.этилиши.мумкин.
педагогика.университетларида.тайёрланувчи..бўлажак.ўқитувчилар.«музей.педаго
-
гикаси».фаолиятига.оид.қуйидаги.билим,.кўникма.ва.малакаларни.эга.бўлиши.лозим:
-.музей.ва.унинг.ижтимоий-маданий.муассасалар.тизимидаги.ўрни,.музей.педаго
-
гикаси.тарихи.ҳақида.тўлиқ.тушунчага.эга.бўлиш;
-. замонавий. музейдаги. таълим. жараёнининг. ўзига. хос. хусусиятлари,. музей. педа
-
гогикаси. умумий. педагогик. жараённинг. бир. қисми. эканлиги. хақида. тушунчага. эга.
бўлиши;
-. музей. ва. педагогик. фаолиятнинг. замонавий. музей. бизнеси. ривожидаги. ўрнини,.
унинг.таълимни.инсонпарварлаштириш,.шахс.маданияти.ва.ижтимоий.муносабатлар.
маданиятини.шакллантириш.муаммоларини.ҳал.этишдаги.аҳамиятини.тушуниш;
-.таълим.ва.маданий.тизимлар.ўртасидаги.ўзаро.муносабатларнинг.умумий.ва.ўзига.
хос.эҳтиёжларини.аниқлай.олиш;
-. музей-педагогик. жараёни. давомида. ушбу. ўзаро. алоқаларни. ташкил. этиш.
кўникмаларига.эга.бўлиши;
-.музей.педагогикасининг.методлари,.шакл.ва.технологияларини.билиш.ва.улардан.
касбий.фаолиятида.фойдалана.олиш;
-.музей.педагогикаси.назарияси.ва.тарихига.оид.билимлар.тизимини.эгаллаш;
-. музей. ўқитувчисининг. барча. музейларда. ва. таълим. муассасаларида. касбий. фа
-
олияти. учун. бадиий. қобилияти. ва. эстетик. ғояларини. ривожлантириш. заруриятидан.
хабардор.бўлиш;
-. музей. қадриятларини. ўқувчилар. томонидан. ўзлаштириш. жараёнини. самарали.
ташкил.эта.олиш.ва.музейга.бўлган.қизиқишларини.музей.коммуникациясига.тизим
-
ли.киритиш.зарурати.даражасига.кўтара.олиш;
-.музей.педагогикаси.соҳасидаги.илмий-тадқиқот.ишлари,.методикаси.ва.тажриба.
326
10
ишларига.оид..кўникма.ва.малакаларини.эгаллаш.
Маълумки,.ҳар.бир.фан.асоси.у.ёки.бу.иж.тимоий.даврнинг.муҳим.воқеалари.билан.
боғлаб.ўрганилганда,.адабиёт,.санъат,.тарихий.воқеалар.ўша.даврдаги.муҳим.воқеалар,.
ада.биёт. ва. санъат. намоёндаларининг. ўз. замона.сида. тутган. ўрни,. киритган. янгилиги.
унинг.иж.тимоий.ҳаёт.билан.бир.қаторда.ривожланиб,.тараққий.этганлиги.ҳақида.ҳам.
маълумотлар.берилади..
Шунга. кўра,. мактаб. ўқитувчилари. ва. музей. ходимлари. фаолиятида. ўзаро.
алоқадорликни.ташкил.этишнинг.ўзига.хос.дидактик.талабла.ри,.йўналишлари,.тамой
-
иллари. ва. имкони.ятлари. мавжуд. бўлиб,. булар. педагогикадаги. анъанавий. методикага.
қараганда.инновацион.характер.касб.этади..
Юқоридаги. фикрлар. асосида. айтиш. мум.кинки,. музей. муҳитида. болалар. тарбия
-
ланади,. яъни. эстетик. идрок. этиш,. музей. маданияти,. бадиий. дид. шаклланиши. асо
-
сида. тарбия. бе.рилади.. Ижодкор. шахс. камолотга. эришиб. ри.вожланади,. шунингдек,.
музей.ёдгорликларини.кўриш,.эшитиш,.маълумот.олиш.орқали.билиш.(таълим.олиш).
фаолияти. шаклланади.. Демак. музей. ва. мактаблар. шароитида. педагогик. фао.лият. –.
таълим-тарбия.ва.ривожланишнинг.ях.лит.мажмуи.бўлиб,.шахсни.эстетик.тарбиялаш,.
билим.бериш.ва.ривожланишига.асос.бўлиб.хизмат.қилади..Буларнинг.барчаси.музей.
ва.таълим.жа.раёнини.ўзаро.алоқадорликда.олиб.боришда,.ўқувчиларни.музейлар.во
-
ситасида. маънавий. меросга. ҳурмат. руҳида. тарбиялаш,. ўз. методи.касига. эга. педагог.
кадрларни.ҳамда.таълим.муассасалари.раҳбар.кадрларини.тайёрлаш.ва.уларнинг.ма
-
лакасини.ошириш.каби..муҳим.соҳаларни.такомиллашти.ришда.инновацион.ёндашув
-
ни.тақозо.этади.
Фойдаланилган.адабиётлар:
1.. См.:.
Do'stlaringiz bilan baham: |