D B
L
C
E A
B
Y G
2.-chizma. Ichki muvozanatga erishish mexanizmi.
Aytaylik Ye nuqtada ham ichki, ham tashqi muvozanat ta’minlansin. Agar davlat xarajatlari G
o’ssa, daromad mulьtiplikativ samara bilan Ye dan A ga qadar ko’payadi. Daromad muvozanat
(E) nuqtasidan ortiqcha talab holatiga (A) o’sishi natijasida ortiqcha daromad inflyatsion bosimni
yuzaga keltiradi. Ichki muvozanatni tiklash uchun talabni kamaytirish maqsadida foiz stavkasi R
ni ko’tarish orqali pul massasini kamaytirish talab etiladi. 20.2.-chizmada bu holat A nuqtadan D
nuqtaga qadar siljishi ko’rinishida aks etadi. Bu nuqtada daromad resurslarning to’liq bandliligiga
mos keladi, ichki muvozanat esa tiklanadi. O’z navbatid, G va R ning ichki muvozanatni
ta’minlovchi kombinatsiyalari ijobiy egilishga ega YY egri chizig’ini yuzaga keltiradi.
YY egri chizig’idan o’ngda va quyida joylashgan nuqtalar ortiqcha talabni aks ettiradi. YY
egri chiziqdan chapda va yuqorida joylashgan nuqtalar ortiqcha taklifni aks ettiradi. Bu nuqtalarda
talab kamayadi va foiz stavkasi o’sadi.
20.2. –chizmadan ko’rinib turibdiki VV egri chizig’i YY egri chizig’iga nisbatan yotiqroq. VV
egri chizig’ining tikligi kapital mobilligi bilan belgilanadi. Kapital qanchalik harakatchan bo’lsa
joriy operatsiyalar schyotininng taqchilligini moliyalashtirish uchun zarur bo’lgan kapitalning
oqib kelishini rag’batlantiruvchi foiz stavkasi R shunchalik kam miqdorga o’sadi. Bunda VV
egri chizig’i yotiqroq bo’ladi.
Kapital kamroq harakatchanligi sharoitida VV egri chizig’i tikroq ko’rinishni oladi. Ammo
kapitalning nisbatan kamorq mobilligi sharoitida ham VV egri chizig’i YY egri chizig’idan ko’ra
tikroq bo’lmaydi. VV egri chizig’ining tikligi kapitalning mobilligi 0 ga teng bo’lgan sharoitda
YY egri chizig’i tikligiga tenglashadi. Boshqa barcha holatlarda YY egri chizig’i VV egri
chizig’iga nisbatan tik bo’ladi.
SHunday qilib fiskal va monetar siyosatni qo’shib olib borish ichki va tashqi muvozanatni
ta’minlash imkonini beradi. Navbatdagi muammo – fiskal va monetar siyosatning ichki va tashqi
muvozanatga ta’siri darajasini aniqlashdir. Bu nazariy masalani yechishga Robert Mandell va
Markus Fleming urinib ko’rinishgan.
Mandell-Fleming modeli kichik ochiq iqtisodiyot modeli bo’lib qayd qilingan va suzib
yuruvchi valyuta kurslari sharoitida iqtisodiy siyosatning turldi ko’rinishlarini amalga oshirish
natijalarini baholash maqsadida qo’llaniladi.
Mandell-Fleming modeli milliy iqtisodiyotning jahon bozoridagi hissasi kichik va shu sababli
uni rivojlantirishning asosiy parametrlari jahon bozori tomonidan, ya’ni tashqaridan belgilab
beriladi degan shartga asoslanadi.
Bu model XX asrning 60-yillarida ishlab chiqilgan bo’lib baholarning barqarorligini ko’zda
tutadi va yalpi daromadning tebranishlari sabablarini tushuntirib beradi.
Bu modelga ko’ra iqtisodiyotning amal qilishi valyutalarning almashinuv kursi tizimiga
bog’liq..
Mandell-Fleming modeli uchta tenglamani o’z ichiga oladi:
1) Y+C(Y-T)+I(r)+G+X
n
(e), IS;
2) M/P=L(r,Y),LM;
3) r = r*
Birinchi tenglama- tovar bozorini, ikkinchi tenglama -pul bozorini, uchinchi tenglama esa ichki
foiz stavkasi (r) jahon foiz stavkasi ( r*) darajasi bilan belgilanishini anglatadi.
Modelda uchta endogen o’zgaruvchilar: Y, r va e mavjud.
R LM
r = r*
IS(e) Y
Do'stlaringiz bilan baham: |